Türkiye’nin otomotiv tarihindeki en önemli adımlardan biri, 1961 yılında atıldı. Devrim Arabası, Türkiye’de tasarlanıp üretilen ilk yerli otomobil olarak tarih sahnesine çıktı.
129 GÜN SÜRDÜ
Proje, dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in talimatıyla hayata geçirildi ve Eskişehir Demiryolu Fabrikası‘nda tam 129 gün süren bir üretim süreciyle tamamlandı.
15 Mayıs 1961‘de, Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel tarafından açılışı yapılan Otomotiv Endüstri Kongresi‘nde, Türkiye’nin otomobil üretme hedefi duyuruldu. Kongre, yerli otomobil üretimine yönelik ilk ciddi adımın atıldığı an olarak kayıtlara geçti.
DÖRT PROTOTİP ÜRETİLDİ
1961 yılı Türkiye’sinde, Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, sanayileşme hamlesinin önemini vurgulayarak, ülkenin kendi otomobilini üretmesinin elzem olduğunu belirtti. 15 Mayıs 1961’de açılan Otomotiv Endüstri Kongresi‘nde yaptığı konuşmada, Gürsel, Türkiye’nin dışa bağımlılığını sona erdirmek ve yerli üretimi teşvik etmek amacıyla yerli otomobil üretiminin gerekliliğini vurguladı.
Kongrenin hemen ardından, Eskişehir Demiryolu Fabrikası’nda görevli 24 mühendis, sadece 129 gün içinde tamamen yerli tasarıma sahip bir otomobil üretmek için harekete geçti. Bu süreç, o dönemde Türkiye’nin sanayi altyapısının henüz istenilen seviyede olmadığı, hatta sac üretiminin bile yapılmadığı bir dönemde gerçekleşti. Buna rağmen, mühendisler Devrim Arabası’nın karoserinden motoruna kadar birçok parçasını yerli imkânlarla üretmeyi başardı.
Ancak, sürecin zorlukları bir hayli büyüktü. Dört buçuk ay gibi kısa bir sürede tamamlanan üretimde birçok teknik aksaklık yaşandı. Buna rağmen mühendisler, dört prototip üretti: Bir siyah ve üç krem renkte. Tüm bu engellere rağmen, Devrim Arabası, Türkiye’nin otomotiv sanayisinin temellerini atan ve tarihe geçen bir adım oldu.
“100 METRE GİTTİ DURDU”
Devrim, 29 Ekim 1961 Cumhuriyet Bayramı’nda tanıtılmak üzere Ankara’ya gönderildi. Ancak tren yolculuğu sırasında güvenlik nedeniyle otomobillerin yakıt depoları boşaltılmıştı ve sadece manevra yapabilecek kadar benzin konmuştu. O dönemde yüksek oktanlı benzin sadece Ankara’da bulunabiliyordu. Tören günü Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, siyah Devrim’e bindi fakat araç, yaklaşık yüz metre gittikten sonra durdu. Benzini biten araç, büyük bir hayal kırıklığına yol açtı ve gazeteler ertesi gün “Devrim 100 metre gitti ve durdu” manşetleriyle çıktı. Halbuki Gürsel, sonrasında deposu dolu siyah Devrim’e binmiş ve yoluna sorunsuz devam etmişti.
SERİ ÜRETİME GEÇİLEMEDİ
Devrim Arabası, dönemin mühendislik kapasitesinin bir simgesi olurken, Türkiye’nin sanayileşme hamlesine de önemli bir katkı sundu. Ancak, üretim sürecinde karşılaşılan zorluklar ve denemeler, projenin beklenen başarıyı tam anlamıyla yakalamasına engel oldu ve araç hiç seri üretime geçemedi.
Seri üretime geçemeyen Türkiye’nin ilk yerli otomobili olan Devrim Arabası, birçok ekonomik ve teknik zorlukla karşılaştı. 1961 yılında başlatılan proje, o dönemde Türkiye’de otomobile olan talebin sınırlı olması nedeniyle büyük bir engelle karşı karşıya kaldı. Yeni bir otomobil markasının seri üretimi, dağıtımı, bayilik hizmetleri ve yedek parça üretimi gibi maliyet ve kaynak gerektiren unsurlar, arabanın seri üretime geçmesinin önündeki engellerden en önemlileriydi.
YERLİ OTOMOBİLDEN VAZGEÇİLMEDİ
Ayrıca, üretim sürecinin yeterince düzgün bir şekilde belgelenmemesi ve prototiplerin eksiklikleri de bu sürecin önündeki engellerden biriydi. Tüm bu zorluklar, projenin ilerlemesini büyük ölçüde engelledi. Bunun yanı sıra, Otosan fabrikası, 1961 yılında Ford Motor Company ve Koç Holding ortaklığıyla kurularak Anadol markasını üretmeye başladı. 1966’da ise Anadol A1 modeli seri üretime geçerek, Türkiye’deki yerli otomobil üretimi başka bir marka altında devam etti. Böylece, Devrim Arabası projesi, başka bir marka adı altında hayata geçirilmiş oldu.
Kaynak: Haber Merkezi