Seçil Yıldız
2015 yılında Birleşmiş Milletler tarafından üzerinde anlaşılan Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları, aslında en temelinde hiçbir şekilde vazgeçilemeyecek 4 temel ilkeye dayanır;
- “insan hakları”,
- “kadın-erkek eşitliği”,
- “açlığın ve yoksulluğun azaltılması”
- “iklim eylemi”
Bütün bunları yaparkenki düstur ise; “Hiç kimseyi arkada bırakma” yani “Kapsayıcılık”tır…
Üzerinde çok konuştuğumuz ancak arpa boyu kadar yol alamadığımız Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları, 7 temel amaç ve bu amaçların altındaki 169 hedeften oluşur. Biraz geriye gidelim; 2000 yıllarına…yani Millenium’a. Birleşmiş Milletler’e üye 193 ülkenin Kalkınma Bakanları, milenyumda 8 adet “Milenyum Kalkınma Amacı” üzerinde anlaştılar.
- Bu ülkeler, 2000 yılını izleyen 15 yıl içinde;
- Açlığı bitirmek,
- Tüm dünya çocuklarının ilk öğretim almasını sağlamak,
- Kadın-erkek eşitliği ve kadının güçlenmesini sağlamak,
- Çocuk ölümlerini azaltmak,
- Gebe sağlığını iyileştirmek,
- HIV, Aids, malarya ve diğer hastalıklarla savaşmak
- Çevresel sürdürülebilirliği sağlamak
- Amaçlar için iş birliği yapmak için el sıkıştılar.
Gelişmiş ülkeler, Dünya Bankası’na ve IMF’e bu amaçların yerine getirilebilmesi için dağıtılmak üzere 100’lerce milyar dolar bağış yaptılar. Ancak, bu amaçlar, bazı ülkelerde kısmen gerçekleştirebildi; bazılarında ise maalesef yakınından bile geçilemedi. Açlığın azaltılması, HIV’nin azaltılması, çocuk ölümlerinin azaltılması ve ilk öğretim alan çocukların artırılması konusunda başarılı olan Milenyum Kalkınma Amaçları, maalesef diğer alanlarda aynı başarıyı gösteremedi.
Bütün bunlar kritik edilirken, 2012 yılında Birleşmiş Milletler’in Rio’daki toplantısında; 2015 yılı sonrası için daha etkili olacağı düşünülen bir adım atılarak, çevresel, sosyal, ekonomik sürdürülebilirliği sağlamak üzere ‘Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’ ortaya atıldı. Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları, Milenyum Kalkınma Amaçları ile başlanan süreci tamamlamak üzere atılan bir adımdı aslında.
2012-2015 yılları arasında Çalışma Gruplarının yaptığı yoğun çalışmalar sonrasında Ağustos 2015’te 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacı üzerinde el sıkışıldı. Ayrıca, bu amaçların 2030 yılına kadar tamamlanması/başarılması da hedeflendi.
Gelin şimdi hep beraber bu amaçlar neydi buna bakalım; tabii çok genel hatları ile..
- Yoksulluğa Son: Günlük 1,25 USD’nin altında gelire tekabül eden ‘aşırı yoksul’luğa son vermek ve tüm dünyada ‘yoksulluğu’ yarıya indirmek
- Açlığa Son: Yeryüzünde açlığı bitirmek, gıda arzı güvenliğini sağlamak, sürdürülebilir tarımı artırmak
- Sağlık ve Kaliteli Yaşam: ‘Herkes’ için sağlık hizmetleri sağlamak, herkesin ilaç ve aşıya erişimini sağlamak, AIDS, sıtma gibi bulaşıcı hastalıkları yok etmek, çocuk ölümlerini azaltmak, anne sağlığını artıracak adımlar atmak
- Nitelikli Eğitim: Tüm çocukların ilk ve orta eğitimi almasını sağlamak, eğitimde tüm dezavantajlı gruplara, kesimlere, ülkelere eşit fırsatlar tanınmasını sağlamak
- Cinsiyet Eşitliği: Kadınların her alanda güçlenmesi için uğraşmak, kadınlara eşit haklar tanınmasını, kadınlara taciz, baskı, kötü muamelenin engellenmesinin sağlamak
- Temiz Su ve Sanitasyon: Herkes için erişilebilir su sağlamak ve atık suyun temizlenmesini, su kaynaklarının korunmasını, sınır ötesi iş birlikleri yapılmasını sağlamak (2050’de her 4 insandan 1’inin su kıtlığından etkilenmesi bekleniyor)
- Erişilebilir ve Temiz Enerji: Halihazırda dünya nüfusunun enerjiye ulaşamayan %20’sinin sürdürülebilir enerjiye ulaşmasını sağlamak ve enerji kaynakları içinde yeşil ve yenilenebilir enerji kaynaklarının artırmak
- İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme: İşsizliği azaltmak, insan onuruna yakışır iş koşullarını sağlamak, insan ticareti ve köleliğin yok edilmesini sağlamak, istihdamın ve üretimin artırılmasını sağlamak
- Sanayi Yenilikçilik ve Altyapı: Dayanıklı altyapılar yapılmasını, sürdürülebilir sanayinin geliştirilmesini sağlamak
- Eşitsizliklerin Azaltılması: Ülkeler içinde ve arasında gelir eşitsizliği dahil olmak üzere, engelliliğe, ırka, dine, etnik kökene ait her türlü eşitsizliğin azaltılmasını sağlamak
- Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar: Şehirleri ve diğer yerleşimlerin dayanıklılığını artırmak; tüm dezavantajlı gurupların da her türlü olanağa sahip olduğu yaşam alanlarını oluşturmak
- Sorumlu Üretim ve Tüketim: Kaynakların tüketimini ve üretimi ekolojik ayak izimizi en aza indirgeyecek şekilde tasarlamak ve bu şekilde bir sorumlu üretimle, yaşamak için yeterli tüketimi olmayan insan topluluklarının başta gıda olmak üzere temel yaşam ihtiyaçlarına ulaşımını sağlamak
- İklim Eylemi: İklim Krizinin yarattığı sorunlarla başa çıkmak için acilen eyleme geçmek
- Sudaki Yaşam: Okyanusları, denizleri ve denizlerdeki yaşamı korumak; denizlerdeki ısınma ve kirlilikle başa çıkmak üzere çözümler geliştirmek
- Karasal Yaşam: Karadaki ekosistemi ve biyoçeşitliliği korumak, ormanlaşmayı artırmak ve çölleşmeyle mücadele etmek
- Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar: Sürdürülebilir kalkınma için barışçıl ve kapsayıcı toplumlar tesis etmek, şiddeti, ayrımcılık ve çatışmaları azaltmak
- Amaçlar için Ortaklıklar: Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarını gerçekleştirmek için ülke içinde ve ülkeler arası somut ortaklıklar, iş birlikleri yapmak
- 2024 yılı sonu itibarıyla, yani geçen 9 senede, dünya genelinde Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın sadece %17’si başarılabilmiş durumda. Geriye kaldı 6 yıldan az bir zaman. Bu hızla 2030 yılına kadar amaçların yarısına bile ulaşamayacağımız kesin.
- Kim bilir belki daha etkili olması için Teknolojik Dönüşüm’ün de dahil edildiği yepyeni amaçlar üzerinde el sıkışırız 2030’da. Bekleyip göreceğiz.