Bir kişinin barınma, beslenme, ulaşım, sağlık gibi temel zorunlu ihtiyaçlarının karşılanmasına yasal bakımdan işçilere ödenebilecek en düşük ücret seviyesi olarak bilinen asgari ücret 2023 yılında ne kadar olacağına dair görüşmelere devam ediyor.
Görüşmeler devam ederken yıl sonunda açıklanması beklenirken milyonlarca kişiyi ilgilendiren asgari ücret nedir, nasıl belirlenir, asgari ücret belirlenmesinde çalışanın ve is verenin hakları nasıl korunması gerektiğine dair birçok merak edilenleri haberimizde derledik.
İlk kez 1890 yılında Avustralya’da ve Yeni Zelanda’da uygulanmaya başlayan asgari ücret, 1900’lü yıllarda Avrupa’da da uygulanmaya başladı. Türkiye’de ise asgari ücret 1936 tarihli İş Kanunu ile mevzuata girmesine rağmen 1951’e kadar uygulanmadı. 1951-1967 yılları arasında mahalli komisyonlarca belirlendi. Bugün geçerli olan Asgari Ücret Tespit Komisyonu uygulamasına ise 1967 yılından sonra geçildi. Bu dönemde bölgesel asgari ücret tespiti 1969, 1972 ve 1973 yıllarında yapıldı. 1974 yılından itibaren sanayi ve tarım sektörü olarak ulusal düzeyde asgari ücret, Komisyon aracığıyla belirlendi. 1989 yılından itibaren ise tarım- sanayi ayırımı da kaldırılarak tek asgari ücret uygulanmaya başlandı.
2022 Temmuz ayı itibariyle Türkiye’de asgari ücret, vergi ve kesintiler hariç 6 bin 471 TL iken, çalışanın 5 bin 500 TL oluyor. İş verene maliyeti ise 7 bin 603 lira. Bu miktarın 1.003 lirası sosyal güvenlik primi, 129 lira kuruşu da işsizlik sigorta priminden oluşuyor.
Resmi verilere göre Türkiye’de 16 milyon 687 bin çalışan kişinin yüzde 38’ i asgari ücret üzerinden maaş alıyor. Bu rakam da yaklaşık olarak 6 milyon 300 bin kişiye denk geliyor.
Asgari ücret, yasalarda birçok düzenlemede ölçü olarak kabul edildiğinden hemen hemen herkesi ilgilendiriyor. Asgari ücret, işçi, işveren ve hükümetin beşer kişiden oluşan temsilcileriyle 15 kişilik bir ekibin oluşturduğu Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirleniyor. Komisyona, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı ev sahipliği yaparken, teamüle göre aralık ayında dört kez toplantı yapılarak, en az 10 üyenin katılımıyla oy çokluğuyla karar veriliyor. Oylar eşit olursa, komisyon başkanının oyu baz alınarak kabul ediliyor.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda İşçi Kesimini temsil eden TÜRK-İŞ, İşveren tarafını ise Türkiye İşveren Sendikaları Başkanı (TİSK) temsil ediyor. Türk – İş Açlık ve Yoksulluk sınırı Kasım ayı araştırması açlık sınırı olan 7 bin 785 TL’nin taban olmasını istiyor. TİSK ise asgari ücrete dair bir rakam paylaşmadı.
2023 Yılı Asgari Ücret Ne Kadar Olacak?
Komisyon’un ilk toplantısı 7 Aralık’ta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ev sahipliğinde yapıldı. Görüşmelerin çerçevesinin belirlendiği bu toplantıda, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yaptırılan asgari ücret anketinin sonuçları açıklandı. Ankete göre, işçi ya da işveren olmayan çeşitli mesleklere sahip katılımcıların 2023 yılı asgari ücret beklentisi 7 bin 845 lira oldu. Görüşmeler kapsamında ikinci toplantı yine Bakanlığın ev sahipliğinde 14 Aralık’ta yapıldı. Basına kapalı yaklaşık 2,5 saat süren bu toplantıda, Hazine ve Maliye ile Ticaret bakanlıkları ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) temsilcileri ekonomik verilere dair sunum yaptı. Görüşmelerde en kritik nitelikteki üçüncü toplantı 20 Aralık Salı günü Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nda yapılacak. Bu toplantıda taraflarca telaffuz edilecek ilk rakamlar masada olacak. Üçüncü toplantının ardından dördüncü toplantının da en kısa sürede yapılması ve 2023’te geçerli olacak asgari ücret rakamının gelecek hafta içerisinde belirlenmesi bekleniyor.