Türkiye, Müşterek Taarruz Uçağı (JSF) programındaki dokuz orijinal ortak ülkeden biriydi ve F-35 Lightning II’nin üretim ve tedarik zincirinde önemli bir rol oynuyordu.
Türkiye, F-35 Müşterek Taarruz Uçağı Programı’na (JSF) Ortak Mutabakat Zabtı ile ortak üretici olarak katıldı. Programın katılımcıları Türkiye’nin yanı sıra ABD, İngiltere, İtalya, Hollanda, Avustralya, Danimarka, Kanada ve Norveç’ten oluşuyordu. Türkiye ilk etapta 100 adet F-35A uçağı almayı taahhüt etti. 2018’de 4 F-35 uçağının mülkiyeti Türkiye’ye verilmiş ancak uçaklar ABD’de, Türk pilotların da katıldığı eğitim programlarına tabi tutulmuştu. Daha sonra ise 2 F-35 uçağının daha mülkiyeti verildi.
Ancak Türkiye ile ABD arasında S-400 krizi çıktığından bu 6 uçak Türkiye’ye transfer edilmemiş ve 2020 Savunma Bütçesi kapsamında bunların ABD Hava Kuvvetleri için alınması yoluna gidildi. Türkiye ayrıca uçak için 1005 parça üretiyordu. Türk firmalarının da bu üretime katılımı büyük oranda askıya alındı. ABD’nin Aralık 2020 itibarıyla da 1005 parçanın tamamı için yeni tedarikçiler bulduğu ortaya çıktı.
ABD Kongre Araştırma Servisi tarafından yayınlanan raporda Ocak 2024’te ABD’nin Türkiye’ye F-16 satışlarını yeniden başlatmasının Türkiye’nin F-35 satın alıp alamayacağı tartışmasını yeniden gündeme getirdiği belirtildi.
Rapordaki açıklama ise şöyle;
“Kongre, F-35’lerin Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne satışını yeniden gözden geçirmeyi düşünebilir. Türkiye, F-35 programının sekiz orijinal F-35 uluslararası ortağından biridir ve NATO üyesidir. ABD, S-400 karadan havaya füze sistemi satın alması nedeniyle Temmuz 2019’da Türkiye’yi F-35 programından çıkardı; bu satın alma, Rusya’nın F-35’in gizli yeteneklerine ilişkin bilgi edinebileceği endişesine neden oldu. ABD, Amerika’nın Düşmanlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası’nı (P.L. 115-44) kullanarak Türkiye’ye yaptırımlar uyguladı.205 Ocak 2024’te ABD, Türkiye’ye F-16 satışlarına yeniden başladı.
Türkiye’nin F-35 satın alıp alamayacağı tartışılıyor. Kongre, Türkiye’nin programa katılımını yeniden değerlendirebilir.”
Kaynak: ABD Kongre raporu , Haber Merkezi