Türkiye genelinde Ar-Ge ve inovasyon ekosistemi her geçen yıl gelişmeye devam etmektedir. 5746 sayılı Kanun kapsamında faaliyet gösteren Ar-Ge Merkezlerinin sayısı Nisan 2025 itibariyle; 1.351’e ulaşmış olup, bu merkezler 58 farklı şehirde konumlanmıştır. 4691 sayılı Kanun kapsamında faaliyet gösteren Tasarım Merkezlerinin sayısı ise 337’ye ulaşmış ve 28 şehirde hizmet vermektedir.
Sara GEMALMAZ
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, yani teknoparklar bünyesinde faaliyet gösteren firma sayısı ise yaklaşık 11.300’e ulaşmış durumdadır. Bugün itibarıyla 91 aktif teknopark bulunduğu göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye’nin Ar-Ge ve yenilik odaklı üretim kapasitesinin yaygın bir coğrafyaya yayıldığı ve hızla büyüdüğü görülmektedir.
5746 ve 4691 sayılı Kanunlar kapsamında faaliyet gösteren Ar-Ge Merkezleri, Tasarım Merkezleri ve Teknoloji Geliştirme Bölgesi (Teknopark) firmaları için 2024 yılı faaliyet raporlarının teslim süreci devam etmektedir. Söz konusu raporlar, en geç 31 Mayıs 2025 tarihine kadar ilgili kurumlara sunulmalıdır.
Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri Tarafından Dikkate Alınması Gereken Hususlar
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yetkilendirilen Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri, her yılın sonunda faaliyetlerini detaylı şekilde raporlamakla yükümlüdür. Raporlarda; sürdürülen projeler, personel durumu, fiziksel altyapı ve merkezde gerçekleştirilen faaliyetlerin niteliği yer almalıdır.
Raporlar Bakanlık tarafından incelendikten sonra iki akademik hakem atanacaktır. Atanan hakemler, yerinde inceleme gerçekleştirerek hazırladıkları raporu Bakanlığa iletecektir. Bu değerlendirmeler sonucunda merkezlerin uygunluk durumu belirlenecektir. Bu kapsamda Ar-Ge/Tasarım Merkezlerini devamına ya da uygunsuzluk tespit edilmesi halinde 3 ay süreyle durdurulması söz konusu olacaktır.
2024 yılı Faaliyet raporu iletecek faal durumda olan Ar-Ge ve Tasarım Merkezi sayısı toplamda 1.649 olarak hesaplanmıştır.
Teknopark Bünyesindeki Firmalar İçin Önemli Hatırlatma
4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında faaliyet gösteren firmalar da, her yıl bağlı oldukları teknopark yönetimlerine faaliyet raporu sunmak zorundadır. 2024 yılına ait raporlar 31 Mayıs 2025 tarihine kadar ilgili portallar üzerinden iletilmelidir.
Raporlarda, firmanın yürüttüğü Ar-Ge faaliyetlerinin içeriği, görevli personelin nitelikleri, ayrılan fiziksel alanın oranı ve proje çıktıları yer almalıdır. Raporlar, Proje Değerlendirme Komisyonu tarafından incelenecektir. Kamu destekli projelere sahip firmalar için doğrudan kabul süreci işletilebilecektir.
Faaliyet raporlarının zamanında ve eksiksiz şekilde sunulması, yalnızca yasal bir yükümlülük olarak değil, aynı zamanda stratejik bir sorumluluk olarak değerlendirilmelidir. Firmaların desteklerden kesintisiz faydalanabilmesi, teşviklerin sürdürülebilirliği ve Ar-Ge kültürünün kurumsallaşması açısından bu raporların önemi büyüktür.
Tüm Ar-Ge Merkezleri, Tasarım Merkezleri ve Teknopark firmalarının 2024 yılı faaliyet raporlarını belirlenen süre içinde tamamlayarak ilgili platformlara yüklemesi gerekmektedir. Süreçlerin aksatılmaması adına gerekli kontrollerin erkenden yapılması faydalı olacaktır.
Son olarak Ar-Ge/Tasarım Merkezi ve Teknokentlerde bulunan firmaların yararlandığı teşvikleri aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz.
| Teknoloji Geliştirme Bölgesi | Ar-Ge Merkezi /Tasarım Merkezi | |
| Personel Gelir Vergisi | 100% | Doktora Mezunu – %95 Yüksek Lisans Mezunu – %90 Lisans %80 |
| Sigorta Prim Desteği | 50% | 50% |
| Kurumlar Vergisi İstisnası | Ar-Ge, Yazılım ve Tasarım faaliyetlerinden elde edilen gelirin %100 istisnadır. | Yok |
| Ar-Ge İndirimi | Yok | Ar-Ge harcamalarının %100 kurum kazancından indirilir |
| Satıştan Doğan KDV İstisnası | Yazılım Projeleri için %100 | Yok |
| Gümrük Vergisi İstisnası | Var | Var |
| Makine Teçhizat KDV İstisnası (Satın Alımlarda) | Var | Var |
| Damga Vergisi | 100 | 100 |
Kaynak: Sanayi Gazetesi