Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED), tarafından hazırlanan raporda Kahramanmaraş merkezli depremlerin ekonomiye etkisinin 84,1 milyar dolar civarında olması bekleniyor.
Kahramanmaraş merkezli iki büyük deprem; Kilis, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya ve Hatay’da çok büyük hasara sebep oldu.
Ekiplerin enkazlardaki arama ve kurtarma çalışmaları devam ederken bölgede üretim merkezleri de gördüğü hasarlardan dolayı üretim durdu. Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED), 2023 Kahramanmaraş Depremi Afet Durum Raporu” başlığı altında topladığı raporda Türkiye’yi derinden sarsan deprem felaketinin ekonomiye etkileri hesaplandı.
Raporda Marmara Depremi Referans Alındı
TÜRKONFED’in “2023 Kahramanmaraş Depremi Afet Durum Raporu” başlıklı raporunda, depremin mali etkisinin 84,1 milyar dolar düzeyinde olmasının beklendiği ifade edildi. 1999 yılındaki Marmara Depremi referans alınan raporda can kaybının 72 bin; mali hasarın ise 84,1 milyar dolar olacağı öngörüldü. Raporda, depremin vurduğu şehirlerin milli gelire katkılarındaki azalmaya paralel olarak; bu 10 kentin ihracatının, ihracatı göğüsleyen liman altyapısının bozulmasının da etkisiyle 15 milyar dolar düzeyinin altına inebileceği tahminine yer verildi.
Raporda, altyapı hasarları 7 ana başlık altında toplandı.
Ulaşım
Karayolları Genel Müdürlüğü’nün 8 Şubat tarihli açıklamasına göre trafiğe kapalı güzergâh bulunmadığını açıklasa Hatay-Reyhanlı yolunda sorunlar devam ediyor. Bunun yanı sıra Hatay Havalimanı onarılarak ulaşıma açıldı.
Sahadan gelen bilgi ve görüntülere göre birçok ilçe ve köyün yollarının ulaşıma açık olmadığı anlaşılmaktadır. Başta Gaziantep, Hatay, Gaziantep-Osmaniye, Adıyaman-Çelikhan yolları olmak üzere yollarda birçok çökme meydana geldi. Onarım çalışmaları devam etmekle beraber, bazı noktalarda yol altyapılarının yeniden inşası gerekiyor.
Elektrik
Depremden etkilenen illerin önemli kısmında trafo noktaları yıkıldı, kimi bölgelerde elektrik dağıtım şebekesi yok olma düzeyinde zarar gördü. Elektrik dağıtım tesislerinde ana hatlarda sorunlar giderilmiş olsa da şehir içi dağıtım kısımlarında bazı ilçe ve il merkezlerinde sorunlar devam ediyor.
Doğalgaz ve Petrol
Depremde doğalgaz boru hatlarında patlamalar meydana geldi ve BOTAŞ Gaziantep, Hatay ve Kahramanmaraş’a hızla akışı kesti. Hızla onarım çalışmaları yapılmasına rağmen artçı sarsıntılarla hasarın yeniden oluştuğu bakanlık tarafından açıklanmıştı. BOTAŞ şehirlere kısmi doğal gaz akışları verilme tekrar başladı.
Öte yandan tedbir amaçlı petrol akışını durduran BOTAŞ, herhangi bir sızıntı ya da hasara rastlamadığını açıkladı. BOTAŞ, Akdeniz kıyısındaki Ceyhan ihracat terminaline hem petrol akışını 7 Şubat Salı günü geç saatlerde yeniden başlattı. IKBY yönetimi de petrol akışının devam ettiğini teyit etti.
İletişim
Bölgedeki 11,5 milyon mobil abone il ve ilçelerde telekomünikasyon hizmetlerinde ciddi sıkıntılar yaşadı. Telekomünikasyon hizmetleri tamamen durmasa da ciddi aksaklıklar yaşanmaya devam etmektedir. Aksaklıklar çoğunlukla köy ve ilçelerde devam ediyor.
Hastaneler
2012’de deprem dayanıklılık raporu olumsuz gelen İskenderun Devlet Hastanesi’nin A Bloğu yoğun bakım hizmeti için kullanılıyordu ve depremle beraber yıkıldı. Hatay İl’inde iki devlet hastanesi yıkılırken birçok özel hastane de yıkılmış veya kalıcı zarar gördü. Yıkılan hastane sayısı resmi makamlarca henüz paylaşılmamakla birlikte bölgelerde kurulan sahra hastanelerine ve sağlık çalışanlarına olan ihtiyaç belirtilmektedir.
Okullar
Milli Eğitim Bakanlığı 81 ilde tüm okulların sömestr tatili sonrası açılış tarihini erteledi. Bakanlık okulların 20 Şubat 2023 Pazartesi günü açılacağını açıkladı. Depremden etkilenen 10 ilde eğitim gören öğrencilerin istedikleri illere nakil yaptırabilecekleri duyurulurken yıkılan okul sayısına dair resmi bir bilgi henüz açıklanmadı.
Dikkat Çeken Açıklamalar
TÜRKONFED raporunda afet sonrası ekonomik toparlanma için önerilerini de sıralanırken, şu 4 öneriye dikkat çekildi:
1- Örnekleri bulunan7,8 depremin ekonomik etkilerinin makroekonomik ve sosyo-ekonomik analiz boyutuyla ilgili ayrıntılı incelemeler yapılmalıdır. Etki analizleri doğru politikaların kurgulanmasında yardımcı olacaktır.
2- Depremle ilgili yasal düzenleme ve kurumsal yönetim konuları gündeme alınıp “Depreme dayanıklı daha iyi bir şehir planlamasına doğru” örgütlenmelere fırsat verilmelidir.
3- Deprem sonrası yeniden inşa ve ekonomik rehabilitasyon süreçlerinde piyasa ekonomisini de esas alan bir ekonomik gelişme yaklaşımı çerçevesinde konu ele alınmalıdır.
4- İleriye yönelik yapılması gereken deprem riski ve ekonomik hazırlık çalışmalarında bilimsel
yaklaşım ön plana çıkarılmalıdır. Örneğin iki Türk deprembilimci-sismolog, Alaska Üniversitesi’nden Ezgi Karasözen ve Boğaziçi Üniversitesi’nden Didem Cambaz’ın da ortak yazarı olduğu 30 Mayıs 2020 tarihinde yayınlanan bir bilimsel makalede, 24 Ocak 2020 tarihli 6.8 büyüklüğündeki Elâzığ depreminin Doğu Anadolu fay hattında büyük bir kırılmayı haber verdiğine işaret edilmiştir.