Enflasyondaki Yükselişte Vergi Etkisi : Merkez Bankası (TCMB) temmuz ayı fiyat gelişmeleri raporunu yayınladı. Tüketici fiyatlarının temmuz ayında yüzde 9,49 oranındaki yükselişle tarihsel temmuz ayı eğilimine kıyasla yüksek bir artış kaydettiği ve yıllık enflasyonun 9,62 puan artarak yüzde 47,83 seviyesinde gerçekleştiği belirtilen raporda “Bu gelişmede, vergi ile yönetilen-yönlendirilen kalemlerdeki fiyat artışları yanında, Türk lirasındaki değer kaybı ve ücret artışları etkili olmuştur” değerlendirmesi yapıldı
Yıllık enflasyonun ana grupların tamamında arttığı belirtilen raporda şu ifadeler yer aldı:
“Aylık bazda incelendiğinde, enerji başta olmak üzere alt gruplar genelinde yüksek artışlar kaydedilmiştir. Enerji grubu fiyatlarındaki artışı vergi ayarlamalarının yanı sıra döviz kuru ve uluslararası petrol fiyatlarındaki gelişmelerin etkisiyle yükselen akaryakıt kalemi sürüklemiştir. Temel mal grubu enflasyonunda kur geçişkenliği yüksek ve hızlı olan dayanıklı tüketim malları belirleyici olmaya devam etmiştir. Hizmet grubu fiyatlarındaki aylık artış alt gruplar geneline yayılarak önceki aya kıyasla belirgin ölçüde güçlenmiştir. Gıda fiyatları, mevsimsel ortalamasının aksine yükseliş kaydeden taze meyve ve sebze grubu öncülüğünde önceki aya kıyasla önemli ölçüde yükselmiştir.”
Raporda üretici fiyatları bir önceki ayın ardından temmuz ayında da yüksek bir aylık artış kaydettiğine dikkat çekildi.
En Büyük Katkı Hizmet Sektöründen
Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bu dönemde alt grupların tamamında artış yaşandığı ifade edilirken bir önceki aya göre hizmet, temel mal, enerji, gıda ve alkol-tütün-altın gruplarının katkılarının sırasıyla 2,86; 2,46; 2,25; 1,71 ve 0,34 puan attığı bilgisi verildi.
Hizmet fiyatlarının temmuz ayında yüzde 9,81 ile oldukça yüksek bir artış kaydettiği ifade edilen raporda, grup yıllık enflasyonunun 10,20 puan artışla yüzde 69,65’a ulaştığına dikkat çekildi ve şu analize yer verildi:
“Bu dönemde fiyat artışları grup geneline yayılırken, yıllık enflasyon tüm alt gruplarda yükselmiştir. Gıda ve ücret gelişmelerinin etkilerinin hissedildiği lokanta-otel alt grubundaki fiyat artışında (yüzde 11,92) gerek yemek hizmetleri gerekse de turizmdeki görünüme bağlı olarak konaklama hizmetleri etkili olmuş ve bu grupta yıllık enflasyon yüzde 82,62 seviyesine ulaşmıştır. Ulaştırma hizmetlerinde temelde akaryakıt fiyatlarındaki gelişmeleri takiben fiyatlar yüzde 10,03 oranında artarken, fiyat artışları grup geneline yayılmakla birlikte demiryolu ve hava yolu ile yolcu taşımacılığı öne çıkan ana kalemler olmuştur. Döviz kuruna duyarlılığı yüksek ve emek yoğun kalemler içeren diğer hizmetler alt grubunda da fiyatlar önemli ölçüde artmış (yüzde 10,27), bu gelişmede kişisel ulaştırma araçlarının bakım-onarımı, sağlık, ev içi hizmetler, eğlence ve spor hizmetlerindeki yükselişler öne çıkmıştır. Kira aylık artışı yüzde 7,67 ile bu dönemde daha da güçlenmiş ve yıllık enflasyonu yüzde 81,69’a ulaşmıştır.”
Temel Mal Grubunda 7,5 Puanlık Artış
Raporda yer alan bilgilere göre temmuzda temel mal grubu yıllık enflasyonu 7,56 puan artışla yüzde 44,25 oldu. Yıllık enflasyon dayanıklı mallarda belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda artış kaydetti. Türk lirasındaki değer kaybı, vergi ve ücret artışlarının yanı sıra canlı talep koşullarının yansımasıyla fiyat artışının güçlenerek sürdüğü dayanıklı mal alt grubunda fiyatlar yüzde 12,49 oranında yükseldi. Bu dönemde, otomobilde belirgin olmak üzere (yüzde 16,16), tüm alt kalemlerde fiyat artışları kuvvetlendi. Diğer temel mallar alt grubunda fiyatlar vergi ayarlamasının da etkisiyle yüzde 8,73 ile hızlandı. Bu dönemde, kişisel bakım ürünleri, konut bakım-onarımı, ev ile ilgili temizlik malzemeleri ve ev içi tekstil ürünleri fiyat gelişmeleriyle öne çıktı. Ayrıca, referans Euro kurundaki güncellemeyle ilaç fiyatları yükseldi. Giyim ve ayakkabı grubunda fiyatlar mevsim ortalamalarının aksine yüzde 2,98 oranında arttı, yıllık enflasyon yüzde 21,51’e yükseldi.
Akaryakıtta Yüzde 29’luk Artış
Raporda enerji fiyatlarıyla ilgili ise şu değerlendirme yapıldı:
“Enerji fiyatları temmuz ayında yüzde 12,73 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 13,66 puan yükselerek yüzde -2,86 seviyesinde gerçekleşmiştir. Grup aylık fiyat artışında akaryakıt (yüzde 29,04) fiyatları öne çıkarken, tüp gaz (yüzde 14,76) ve şebeke suyu (yüzde 6,03) fiyatlarında da yükseliş izlenmiştir. Akaryakıt fiyatlarındaki artışta başta maktu ÖTV tutarındaki güncelleme olmak üzere son dönem Türk lirası görünümü ve uluslararası petrol fiyatlarındaki yükseliş belirleyici olmuştur”