Merhaba değerli okurlar. Yazı yazmayı toprağa tohum atmakla aynı gören bir kişiye göre birkaç nadas sonra yeniden beraberiz. Hoş, aslında en güzel kitaplar da uzunca yıllar son noktası konulamayan eserlerdir. Gerektiğinde konuşmak gibi yazmaya değer şeylerin birikmesini beklemek de bir tercih. Böyle bir giriş birazdan okuyacağınız teknoloji içerikli bir yazı için aslında zahiren bakınca uygun değil; fakat işin batınına girince bağlantı kurulabilir. Üret-kazan-satın al- kullan-tamir et- kullan-ihtiyacı olana ver modelinden, kredi çek- kullan-at formatına hızlı bir geçiş yapmış durumdayız. Sözün ve yazının değerini yitirmesi gibi eşyanın da kıymetini kaybettiği bir dönemi hep birlikte yaşıyoruz. Tüketim çılgınlığı mı dersiniz, özenti mi dersiniz artık adını siz koyun; ama sonuçta üretmeden tüketen ve birikim yapmayı reddeden bir topluma doğru ilerliyoruz. Tabi günümüz koşullarında birikim yapmak ne kadar mümkün, o da ayrı bir tartışma konusu. Neyse daha fazla yormadan yazımızın girizgahını burada noktalayalım.
*****
Geçtiğimiz hafta LinkedIn’de gezerken birebir tanıdığım Ömer Lütfi Soylu’nun kurucusu olduğu Mobilfon Teknoloji’nin faaliyet alanı dikkatimi çekti. Ömer Bey, Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 22 Ağustos 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yenilenmiş Ürünlerin Satışı Hakkında Yönetmelik” sonrası hızla kolları sıvayarak yenilenmiş telefon piyasasına giriş yapan ve yasal mevzuatın gereklilerini yerine getirerek Yenileme Yetki Belgesi alan bir iş insanımız. Kurucusu olduğu Mobilfon, günümüzde sektöründe Türkiye liderleri arasında olan Soylu, ülkemizin en önemli GSM şirketlerinden Turkcell ile iş birliği yaparak 7 bölgede aktif olan bir ağ kurmuş durumda. Ömer Bey’in görüşlerine girmeden isterseniz biraz sektöre dair verilerden ve neyi kapsadığından bahsedelim. Yenilenmiş (refurbished) akıllı telefon; kullanılmış bir cihazın donanım, yazılım ve kozmetik olarak elden geçirilerek sıfıra yakın hale getirilip ambalajlanarak yeniden satışa sunulması olarak tanımlanıyor. Yenilenmiş akıllı telefonları basitçe tamir edilmiş telefon olarak nitelendirmek doğru olmaz. Bu cihazları alelade tamir görmüş cihazlarla karıştırmamak gerekir. Yenileme işleminde öncelikle cihazdaki geçmiş veriler, virüsler, uygulamalar kalıcı olarak silinerek cihaz en güncel sürüme getiriliyor. Kullanılan özel yazılımla cihazın başta işlemci, kamera, mikrofon, hafıza, kulaklık girişi olmak üzere tüm parçaları teste tabi tutulup ve düşük performanslı veya arızalı parçaları tespit edilerek onarılıp ya da yenisiyle değiştiriliyor. Yenilenen cihaz tekrar performans testine tabi tutulup, telefonda yapılan değişiklikler sistemde kayıt altına alınıyor. Ardından cihazın kozmetik temizliği ve sterilizasyonu yapılıp, son olarak cihaz kutulanarak satışa hazır hale getiriliyor. Burada müşteri güvenini artıran en önemli faktörün 12 aylık garanti veriliyor olması diyebiliriz. Fiyat olarak da yüzde 50’ye varan bir farkın olduğunu paylaşabiliriz. Yenilenmiş telefon piyasasının global verileri hakkında yapılan araştırmalarda ise, şu rakam ve tahminler ortaya çıkıyor:
2020: 221 milyon adet
2021: 251 milyon adet
2022: 282 milyon+
2024 öngörü: 350 milyon adet
2027 öngörü: 460 milyon adet
Yenilenmiş telefon piyasasının ülkemizle aynı tüketim alışkanlıklarını gösteren Latin Amerika’da hızlı bir yükseliş gösterdiği verisinden yola çıkacak olursak, yakın gelecekte milyonlarca yenilenmiş telefon kullanıcısının olacağını öngörebiliriz.
*****
Yazımızın geriye kalan bölümlerinde Ömer Bey’in görüşlerine yer vermek istiyorum. Vatandaşların cep telefonu alışkanlıklarını değerlendiren Soylu, “Yakın zamanda çevremdeki insanlarla bilimsel olmayan bir anket yaptım. Anket sorularını Sanayi Gazetesi okurlarına da yöneltebilirim. Telefon ve cüzdan ile ilgili iki soru.
1-Evden çıkarken telefon ya da cüzdanınızdan hangisini unutursanız kesinlikle geri dönersiniz?
2- Telefon ya da cüzdanınızdan hangisini kaybetseniz daha çok üzülürsünüz?
Soruyu yönelttiğim kişilerin tamamı hiç düşünmeden telefon cevabını verdi. Cep telefonları artık hayatımızın olmazsa olmazı. Tabiri caizse hayat kumandamız. Peki hayat kumandası olarak tanımladığımız, olmazsa olmazımız cep telefonlarını satın almak kolaylaşıyor mu zorlaşıyor mu? Tüm dünyadaki emtia fiyatlarındaki artıştan cep telefonları da payına düşeni aldı. Cep telefonu fiyatları artıyor, artmaya da devam edecek. Bu durum yeni bir sektörün doğmasına ve muazzam bir hızla büyümesine neden oluyor; yenilenmiş (refurbished) telefon/cihaz sektörü.” ifadelerini kullandı. Ülke insanımızın yenilenmiş telefon piyasası özelindeki tercihleri ve Mobilfon’un konumlanması hakkında da bilgi veren Ömer Bey, “Daha uzun süre yazılım desteği alması, kullanım ömrünün daha fazla olması ve prestij algısı iPhone’lara olan tüketici talebini artırıyor. En popüler yenilenmiş cihazlar ise iPhone XR, iPhone 11, iPhone 8; Android’de ise Samsung Galaxy S serisi” dedi.
*****
Son olarak ülke ekonomimizin cari açık kalemlerinden olan cep telefonu alımının yenileme modeliyle ciddi oranda düşeceğini ve vatandaş için önemli bir tasarruf alanı sağlayacağını kaydeden Soylu, “Türkiye’de satılan akıllı telefonların büyük bir kısmı ithal ediliyor. Yenilenmiş telefon kullanımı yaygınlaştıkça hem sürdürülebilir ekonomiye katkı sağlanıyor hem de ithal olarak girişi yapılan ürünler yerlileşerek kullanım ömürleri uzuyor ve israf engellenmiş oluyor. Ayrıca, akıllı mobil cihazların kullanım ömrü artırılarak bir yandan elektronik atık oluşumu azaltılırken diğer yandan hurda telefonların sistemsel olarak toplanması sağlanarak elektronik atıktan kaynaklanan ekonomik ve çevresel zararların önüne geçilmiş oluyor. Tüm dünya sürdürülebilirlik üzerine çalışmalar yapıyor. Bu çalışmalar önümüzdeki dönemde daha da yoğunlaşacak. Sürdürülebilirlik ancak yenileme ile mümkün. Yenilenmiş telefon/cihaz sürdürülebilir ekonomik modellerin temel taşlarından olacak. Ülkemizde de bu konuda Ticaret Bakanlığı ve sivil toplum kuruluşları çok önemli çalışmalara imza atıyor. Gelecekte adından çok daha fazla bahsedeceğimiz bir sektör doğuyor.” değerlendirmesinde bulundu. Bu haftaki yazımıza burada son verirken, 2023 yılının okurlarımıza, emekçilerimize ve iş dünyamıza bereketli olmasını diliyorum. Nasipse bir sonraki yazımızda görüşmek üzere, kalın sağlıcakla…