İSO 500 Şok Etkisi Yarattı: İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) 2022 verilerine göre açıkladığı “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2022 Araştırması”nın sonuçları kamuoyuyla paylaşıldı.
TÜPRAŞ’ın üretimden satışlarda 418,4 milyar lirayla zirveyi koruduğu listede, 2021 yılında üçüncü sırada bulunan Star Rafineri 189,2 milyar lirayla ikinci sıraya yükseldi. Ford Otomotiv’de böylelikle 140,1 milyar liralık üretimden satışla 3. Sıraya geriledi. Listenin tamamında enerji sektörüne yönelik üretim gerçekleştiren şirketlerin gösterdiği yükseliş ise oldukça dikkat çekti. İşte Türkiye sanayisinin yıldızlarını gösteren listenin detaylı analizi…
İlk 10’da Yeni Şirket Yok
TÜPRAŞ, Star Rafineri ve Ford Otomotiv’in paylaştığı listenin ilk 3 sırasının ardından İstanbul Altın Rafinerisi (İAR) 87,8 milyar liralık üretimden satışla 4’üncü sırada yer alırken, İAR’ı, 69,5 milyar lirayla Ereğli Demir ve Çelik, 66,9 milyar lirayla İskenderun Demir ve Çelik izledi. İAR ile Ereğli Demir ve Çelik ikişer basamak birden yükseldi. Toyota Otomotiv 65,9 milyar lirayla 7’nci, Arçelik 64,1 milyar lirayla 8’inci, Oyak-Renault 62,7 milyar lirayla 9’uncu, Tofaş 59,8 milyar lirayla 10’uncu sırada yer aldı. Toyota’nın 3 basamak birden gerilediği listede, Arçelik, Oyak-Renault ve Tofaş’ın sıralamadaki yeri değişmedi.
Listenin En Parlak Sektörü
Listenin tamamı dikkate alındığında en fazla gelişim kaydeden sektör, enerji üretim ve dağıtım sektörü oldu. Enerji sektöründe EÜAŞ Elektrik Üretim, 2021 yılında ilk 500’de kendisine 52’nci sırada yer bulurken Eren Enerji Elektrik Üretim, 53’üncü sıradan 18’inci sıraya çıktı. 2021 yılında listede 44’üncü sırada kendisine yer bulan Enerjisa Enerji (ENJSA) Üretim 24’üncü sıraya, 110’uncu sıradaki Atlas Enerji 35’inci sıraya yükseldi. Payları Borsa İstanbul’da işlem gören Akenerji Elektrik Üretim (AKENR) 132’nci sıradan 69’uncu sıraya, İzdemir Enerji 398’den 146’ncı sıraya yükseldi. Zorlu Enerji ‘nin (ZOREN) bağlı ortaklığı Zorlu Doğal Elektrik Üretim de listede 296’ncı sıradan 208’inci sıraya çıktı. RWE & Turcas Güney Elektrik Üretim ise tam 70 sıra birden yükselerek 99’uncu sırada yer aldı. Uzmanlar, sürdürülebilirlik ve enerji alanında üretim gerçekleştiren söz konusu şirketlerin bu başarısında, son dönemlerde git gide artan iklim krizi ve Rusya Ukrayna arasında yaşanan geriliminde önemli ölçüde pay sahibi olduğunu aktarıyor.
İSO 500’ün İhracatı 100 Milyar Dolara Yaklaştı
Listeyi açıklayan İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, satışların 2022 yılında yüzde 119 oranında artarak 2 trilyon 48 milyar liradan 4 trilyon 485 milyar liraya çıktığını aktardı. “2022 yılının verileri yıl sonu tüketici enflasyonu ile arındırıldığında üretimden satışların reel olarak 2021 yılına göre yüzde 33,3 ile oldukça yüksek bir artış sergilediği görülüyor” diyen Bahçıvan, yıl sonu ÜFE enflasyonu kullanıldığında, üretimden satışlardaki reel artışın yüzde 10,8’e indiğini aktardı. İSO 500’ün ihracatı ise yüzde 14,1’lik artışla 98 milyar dolara yaklaştı. Toplam ihracat artışı, Türkiye genelinin 1,2 puan üzerinde gerçekleşti. İSO 500’ün Türkiye sanayi ihracatı içindeki payı yüzde 40’lar civarına yükseldi. Son 10 yıldaki üretim faaliyeti dışı gelirlerinin dönem kâr ve zarar toplamı içindeki paylarına bakıldığında bu oranın, son 5 yılda yüzde 88 düzeyinden yüzde 23’lere kadar gerilediği görülüyor. Bahçıvan ise bu durumun sanayicinin son yıllarda giderek daha fazla esas faaliyetlerine odaklandığını ve kârını gerçek işinden elde ettiğini gösterdiğine işaret etti.
Antalya’nın Düşüş Seyri Devam Etti
Sanayinin önemli kentleri arasında yer alan Antalya’dan 2018 yılında toplam 6 şirket İSO 500’de kendine yer bulurken 2022 verilerinde bu sayı 3’e geriledi. İlk yüzde ise Antalya’dan hiçbir firma kendine yer bulamadı. 415 sıra birden yükselerek 227’inci sıraya ulaşan CW Enerji ise kentin adeta göz bebeği haline geldi. Geçtiğimiz dönemde Borsa İstanbul’a da açılan şirketin, yatırımlarına düzenli olarak devam etmesi halinde bir sonraki yıl ilk 100’de yer alması bekleniyor. CW Enerji’nin yanı sıra ANKUTSAN ve YÖRÜKOĞLU’da İSO 500’e Antalya’dan giren şirketler olarak kayıtlara geçti. Düşüş seyrini devam ettiren bir başka il ise Gaziantep oldu. 2021 yılında 33 olan Gaziantepli firma sayısı 2022 yılında 28’e kadar geriledi. Daha önce ilk 100 içerisinde yer alan Gaziantepli firmalar, sıralamada geriye düştü. Deprem bölgesinde bulunan kentin, gelecek yıl açıklanacak olan listede depremin etkilerini gözler önüne sermesi bekleniyor.
Manisa’dan Tam 33 Şirket
Gaziantep ve Antalya’da yaşanan düşüşün aksine Manisa’dan atak geldi. 2021 yılında 24 firması ile listede yer bulan kentin, son açıklanan listede 33 firma ile yer alması dikkat çekti. İSO 500 listesinde yer alan 33 firmayla gurur ve onur duyduklarını belirten Manisa Ticaret ve Sanayi Odası (TSO) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Yılmaz, “Yaşanan tüm olumsuzluklara rağmen sanayicilerimiz çarklarını döndürmeye devam etti” dedi. Listede yer alan firmaların 25’i Manisa merkezli üretim gerçekleştirirken 8 şirket ise Manisa TSO’ya kayıtlı olarak çevre illerde üretim gerçekleştiriyor.
Tek Bir OSB’den 17 Firma İSO 500’de
2021 yılında 19 firması listede yer bulan Çerkezköy OSB’den 2022 yılında 17 firma listeye girdi. OSB’ye kayıtlı firmalar arasında ilk 10’da yer alan tek şirket 8’inci sıradaki yerini koruyan Arçelik oldu. İSO’nun araştırmasını değerlendiren Çerkezköy OSB Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Sözdinler, “ Sonuçlar bize gurur vermiştir” diye konuştu. Sözdinler Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından gerçekleştirilen Türkiye’nin En Büyük 1000 İhracatçı Firması çalışmasına da dikkat çekerek Çerkezköy OSB’den 31 katılımcı firmanın bu listede yer aldığını aktardı. Sözdinler araştırma sonuçlarına yönelik olarak, “Bu rakamlar, Çerkezköy OSB’nin tam bir üretim, ihracat ve istihdam üssü olduğunun kanıtıdır” dedi.