Prof. Dr. Metin DUYAR
Sanayi işletmeleri için Avrupa fonları; üretimde enerji verimliliği sağlamak, karbon salımını azaltmak, ileri teknolojiye dayalı sistemler kurmak veya uluslararası iş birlikleri geliştirmek açısından büyük bir imkândır. Buna rağmen sahada gözlemlediğimiz tablo, birçok sanayicinin fonlara başvuru süreçleri hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığını ve teknik hazırlık konusunda ciddi eksikler bulunduğunu gösteriyor.
Öncelikle şunu netleştirmek gerekir: Avrupa Birliği destekleri yalnızca akademik projelere ya da büyük firmalara açık değildir. KOBİ’ler, organize sanayi bölgelerinde yer alan üretici firmalar, teknoparklarda faaliyet gösteren girişimler ve hatta yerel iş birlikleri ile proje geliştirebilen sanayi kuruluşları bu fonlardan yararlanabilir.
Horizon Europe, COSME, EIC Accelerator gibi programlar, özellikle Ar-Ge, yeşil dönüşüm, dijitalleşme ve sürdürülebilir üretim gibi başlıklarda çağrılar açmaktadır. Türkiye bu programlara resmî olarak katılan bir ülke konumunda olduğundan, Türk sanayiciler de tıpkı Avrupalı işletmeler gibi başvuru yapabilmektedir.
Peki süreç nasıl işler?
Başvuru süreçleri çoğu zaman Avrupa Komisyonu’nun çevrimiçi sistemleri üzerinden yürütülmektedir. Proje fikrinin teknik detayları, uygulanabilirliği, etkisi ve bütçesi dikkatle hazırlanmalıdır. Elbette tek başına bu süreci yürütmek çoğu firma için zordur. Bu noktada üniversiteler, teknoparklar ve teknoloji transfer ofisleri (TTO) ile kurulacak iş birlikleri son derece değerli bir destek zemini sağlar. Akademik danışmanlık, proje yazım desteği, yurtdışı partner bulma gibi konularda bu kurumlarla ortak çalışmak başarı şansını belirgin şekilde artırır.
Ne yazık ki Türkiye’de bazı yaygın yanlış anlamalar sürecin önüne geçebiliyor. Örneğin fonların “kredi” olduğu sanılıyor ya da başvuru sürecinin bürokratik ve sonuçsuz olacağı varsayılıyor. Oysa Avrupa Komisyonu tarafından sağlanan bu kaynaklar, büyük ölçüde hibe temellidir ve doğru başvurularla sonuç alma ihtimali oldukça yüksektir.
Örnek vermek gerekirse, son dönemde Bursa’da faaliyet gösteren orta ölçekli bir otomotiv yan sanayi firması, Horizon Europe kapsamında 1,2 milyon Euro’luk fon alarak üretim hattında önemli bir karbon azaltımı gerçekleştirdi. Bu yalnızca teknik bir başarı değil, aynı zamanda uluslararası rekabette konumunu güçlendiren stratejik bir hamle olarak da değerlendirilmelidir.
Bu noktada sanayicilerin sürece sistematik biçimde yaklaşmaları büyük önem taşır. Başvuru süreci, yalnızca iyi bir fikirle değil, doğru zamanlama ve stratejik hazırlıkla başarıya ulaşabilir. Aşağıdaki beş adım, Avrupa fonlarına erişim konusunda bir yol haritası niteliğindedir:
Avrupa fonlarına başvuru için 5 stratejik adım
1. Çağrı takibi ve stratejik eşleşme
Avrupa Komisyonu’nun Funding & Tenders Portalı üzerinden sektöre uygun çağrıların düzenli takibi yapılmalıdır. Sanayici, üretim hattı, karbon salımı, dijitalleşme, atık yönetimi gibi alanlarda fon eşleşmesi olan çağrılara odaklanmalıdır. Her çağrının kapsamı, bütçesi, süre kısıtı ve hedef kitlesi dikkatle okunmalı; gereksiz başvurulara zaman harcanmamalıdır.
2. Proje fikrinin oluşturulması ve şekillendirilmesi
Başarılı başvurular, yalnızca iyi fikirle değil; iyi yapılandırılmış bir proje kurgusuyla kabul edilir. Sanayici, mevcut kapasitesini, çözmek istediği problemi ve önerdiği çözümün nasıl çalışacağını net şekilde tanımlamalıdır. Projenin yenilik düzeyi, ekonomik etkisi ve Avrupa hedeflerine katkısı bu noktada belirleyicidir.
3. Konsorsiyum kurma ve iş birlikleri geliştirme
Birçok AB fonu, özellikle Horizon Europe gibi büyük ölçekli programlar, uluslararası ortaklı başvurulara öncelik verir. Bu nedenle yurtdışından partner (üniversite, özel sektör, STK) bulmak gerekir. Teknoloji transfer ofisleri, üniversiteler, sektörel kümelenmeler ve AB proje danışmanları bu konuda ciddi destek sağlayabilir.
4. Proje yazımı ve teknik dosya hazırlığı
Proje yazımı; teknik detaylar, bütçe yapısı, iş paketleri, çıktı hedefleri ve etki analizlerini içeren profesyonel bir süreçtir. Bu aşamada akademik danışmanlık, deneyimli proje yazarları ya da proje ofislerinden destek alınması önerilir. Teknik İngilizceye hâkim olmak büyük avantaj sağlar. Hatalı dosya teslimi, başvurunun reddiyle sonuçlanabilir.
5. Başvuru, takip ve geri bildirim süreci
Başvurular çevrimiçi sistemler üzerinden tamamlanır. Başvurunun ardından sistematik takip, düzeltme süreçlerine hazırlık ve gerektiğinde yeniden başvuru stratejileri oluşturulmalıdır. Red alındığında bile geri bildirimler dikkatle analiz edilmeli, sonraki dönemlerde yeniden değerlendirme yapılmalıdır.
Sonuç olarak Türk sanayicisinin Avrupa fonlarına erişimi, sadece mali bir destek arayışı değil; aynı zamanda stratejik bir dönüşüm, iş birliği ve yenilikçilik adımıdır. Proje üretme kültürünü yaygınlaştırmak, uluslararası konsorsiyumlara katılmak ve ortak akılla büyümek, bugünün sanayisi için artık bir tercih değil, bir zorunluluktur.
Kaynak: Sanayi Gazetesi