Ali Rıza BÜYÜKUSLU
Sanayi, hizmet ve hatta tarım sektöründe faaliyette bulunan birçok firma, yapay zekâyı belirli iş akışlarında denemekte ancak kurumsal çapta bir şirketin tüm iş ve operasyonel süreçlerini optimize etme, verimliliği artırma, İK yönetimini- tedarik ve lojistik zincirlerini dijitalleştirme, üretimin otomasyonu, maliyetleri düşürme ve müşteri memnuniyetini geliştirme yönünde benimsemekte, adaptasyonunda ve uygulamada zorlandıkları gözlemlenmektedir. Özetle; Yapay zekâ uygulamalarını endüstride şirket geneline tam olarak entegre edebilme noktasında ciddi sorunlar söz konusudur.
Bu bağlamda, bu çalışma sanayide dijital dönüşüm özellikle Yapay Zeka destekli üretime/hizmete uyum için gerekli olan yeni sektörel paradigma, şirket vizyonu, iş modeli ve stratejilerle birlikte yapılması gerekenler ile ilgili kısa yol haritası sunmakta ve başlangıçta aksiyon alabilmeleri için fener tutmaktadır.
NEREDEN BAŞLANMALI, NELERE ODAKLANMALI
1. Açık Bir Yapay Zekâ Stratejisi ve Vizyonu Belirleyin
- Yapay zekânın en fazla değer yaratabileceği iş hedeflerini tanımlayın.
- Yapay zekâ girişimlerini uzun vadeli şirket hedefleriyle uyumlu hâle getirin.
- Üst yönetimin desteğini ve gerekli bütçeyi mutlaka sağlayın.
2. Ölçeklenebilir Yapay Zekâ Altyapısına Yatırım Yapın
- Esneklik ve ölçeklenebilirlik için IOT, bulut tabanlı ve gerçek zamanlı yapay zekâ platformlarını benimseyin. Üretimden-operasyonel tüm süreçler, İK-iş sağlığı ve güvenliği ve tedarik zinciri optimizasyonlarında firmanın hızlı hareket edebilme kabiliyetini yükseltmek, maliyetleri düşürmek, kaliteyi ve verimliliği artırmak için ve daha da önemlisi yönetimsel-organizasyonel ve operasyonel mükemmeliyet ve müşteri memnuniyeti boyutuyla yapay zeka alt yapısının tesisi ile rekabet avantajı sağlayın,
- Mevcut kurumsal sistemlerle sorunsuz entegrasyon sağlayın. Müşteri hizmetleri (chatbotlar, sanal asistanlar vb), otomatikleştirilmiş iş süreçleri yapay zeka tabanlı robotik süreç otomasyonu RPA çözümlerini öncelikleyin,
- Yapay zekâ modellerini besleyecek sağlam bir veri yönetimi, veri analitiği, tahminleme, Satış-Pazar ve Müşteri davranışları analizleri ve stratejik karar verme süreçleri için büyük veri (BIG DATA) stratejisi oluşturun. Pazarlamada AI destekli müşteri segmentasyonu, hedef odaklı ve kişiselleştirilmiş pazarlama veya reklam faaliyetlerine odaklanın,
3. Değişim Yönetimi ve İş Gücünün Geliştirilmesine (SKILL DEVELOPMENT) Odaklanın
- Tüm seviyelerde yapay zekâ okuryazarlığını artıran eğitim programları sunun.
- Çalışanların yapay zekâ kullanımına dair endişelerini gidererek bir yapay zekâ kültürü oluşturun. Yeni dijital “Yetkinlikler ve Yetenekler” kazandırıcı eğitim almalarının önünü açın. En iyi beyinleri firmanıza kazandırmak ve onları orada tutmak için çaba harcayın. İK yönetiminizi gözden geçirin. Düz Diplomaya veya ahbap-çavuş ilişkilerine değil liyakata, analitik-problem çözen zekaya, sosyal zekaya ve yaratıcılığa yatkın işgücünün tedarikine odaklanın.
- Firma içinde oluşturduğunuz veya dışardan destek aldığınız yapay zekâ ekipleri ile iş birimleri arasındaki iş birliğini teşvik edin. Tüm çalışanların bu dijital transformasyonun bir parçası olmasını sağlayın.
4. Yapay Zekâyı Fonksiyonlar Arası Kullanım İçin Optimize Edin
- Yapay zekânın otomatikleştirebileceği tekrar eden süreçleri belirleyin (İK, finans, tedarik zinciri, müşteri hizmetleri vb.).
- Kurum genelinde yapay zekâ destekli asistanlar ve karar destek sistemleri kullanın.
- Stratejik planlamayı geliştirmek için yapay zekâ destekli tahmine dayalı analizlerden yararlanın.
5. Sorumlu Yapay Zekâ Yönetimini Uygulayın
- Adalet ve şeffaflığı sağlamak için etik yapay zekâ yönergeleri oluşturun.
- Yapay zekâ performansını izleyin ve modelleri sürekli olarak iyileştirin.
- Riskleri en aza indirmek için düzenlemelere ve veri gizliliği yasalarına uyun.
6. Kademeli Uygulama ve Sürekli İyileştirme Sürecini Benimseyin
- Pilot projelerle başlayın ve başarılı uygulamaları ölçeklendirin.
- Yapay zekânın etkisini düzenli olarak değerlendirin ve süreçleri optimize edin.
- Yeni yapay zekâ uygulamalarını deneyerek inovasyonu teşvik edin.
Bu temel alanlara odaklanarak şirketler zamanla yapay zekâyı belirli kullanım alanlarından kurumsal çapta benimsemeye geçebilir ve böylece üretkenlik artışı, verimlilik iyileştirmeleri ve rekabet avantajı sağlayabilir.
Üretimde Kurumsal Düzeyde Yapay Zekâ Kullanımı
Üretim sektöründeki şirketler, yapay zekâyı operasyonlarının tamamına entegre ederek verimliliği, inovasyonu ve karar alma süreçlerini iyileştirebilir. Aşağıda, bu sektöre özel ana stratejiler yer almaktadır:
1. Yapay Zekâ Destekli Ürün Tasarımı ve Mühendislik
- Otomatik Tasarım Üretimi: Yapay zekâ, daha hızlı ve çok sayıda tasarım oluşturup test edebilir.
- Tahmine Dayalı Malzeme Seçimi: Yapay zekâ, dayanıklılık, maliyet ve sürdürülebilirlik gibi faktörlere göre malzemeleri önerebilir.
- Dijital İkiz Entegrasyonu: Yapay zekâ destekli simülasyonlar, fiziksel üretim öncesinde tasarımı optimize eder.
Örnek: Airbus, üretken yapay zekâyı kullanarak tasarım süreçlerinde malzeme israfını azaltıyor ve aerodinamiği iyileştiriyor.
2. Akıllı Üretim ve Üretim Optimizasyonu
- Yapay Zekâ Destekli Tahmine Dayalı Bakım: Gen AI, IOT, RTLS sensör verilerini analiz ederek ekipman arızalarını önceden tahmin edebilir.
- Otomatik Kalite Kontrol: Yapay zekâ görüntüleme sistemleri, insan denetçilerden daha hızlı ve doğru şekilde kusurları tespit eder.
- Dinamik Üretim Planlaması: Yapay zekâ, kaynak tahsisini optimize eder ve arz-talep değişimlerine anlık uyum sağlar.
Örnek: Siemens, akıllı fabrikalarında yapay zekâyı kullanarak makine arızalarını tahmin ediyor ve duruş sürelerini azaltıyor.
3. Tedarik Zinciri ve Lojistik Geliştirme
- Yapay Zekâ Destekli Talep Tahmini: Satış trendlerini daha doğru tahmin ederek stok seviyelerini optimize edin.
- Akıllı Tedarikçi Yönetimi: Yapay zekâ, tedarikçi risklerini değerlendirir, alternatifler önerir ve satın alma süreçlerini otomatikleştirir.
- Optimum Lojistik ve Rotalama: Yapay zekâ, taşıma rotalarını iyileştirerek yakıt tüketimini ve maliyetleri azaltır.
Örnek: Bosch, talep planlamasını iyileştirmek ve tedarik zinciri aksaklıklarını azaltmak için yapay zekâyı entegre ediyor.
4. İş Gücünü Destekleme ve İş sağlığı ve Güvenliği İyileştirmeleri
- Yapay Zekâ Destekli Eğitim: Sanal gerçeklik (VR) ve artırılmış gerçeklik (AR) tabanlı yapay zekâ çözümleri, çalışanlara karmaşık makinelerle ilgili eğitimler sunar.
- Akıllı İş Birliği Robotları (Co-Bots): Yapay zekâ destekli robotlar, çalışanlara tekrarlayan veya tehlikeli görevlerde yardımcı olur.
- Gerçek Zamanlı Güvenlik İzleme: Yapay zekâ, iş yeri kamera kayıtlarını analiz ederek güvenlik risklerini tespit eder ve kazaları önler.
Örnek: General Electric (GE), yapay zekâyı fabrika çalışan sağlığı-güvenliğini izlemek ve artırmak için kullanıyor.
5. Veri Tabanlı Karar Alma Mekanizmaları
- Yapay Zekâ Destekli İş Zekâsı: Yapay zekâ, fabrika verilerini analiz ederek yöneticilere anlık raporlar sunar.
- Otomatik Raporlama: Yapay zekâ, performans raporları oluşturarak süreç iyileştirmeleri önerir.
- Kurumsal Düzeyde Yapay Zekâ Entegrasyonu: ERP, CRM ve MES sistemlerini yapay zekâ ile entegre ederek operasyonları, süreç yönetimleri sorunsuz hâle getirilebilir.
Örnek: Toyota, yapay zekâ kullanarak yalın üretimi geliştiriyor ve küresel operasyonlarında israfı azaltıyor.
Yapay Zekâ Uygulama Yol Haritası
1. Yüksek Etkili Pilot Projelerle Başlayın Örneğin tahmine dayalı bakım gibi bir alanda küçük ölçekli bir yapay zekâ projesi başlatın.
2. Ölçeklenebilir Yapay Zekâ Altyapısına Yatırım Yapın. Bulut bilişim, IoT bağlantısı ve güçlü veri yönetişimi sağlayın.
3. İş Gücünü Yapay Zekâya Uyumlu Hâle Getirin. Çalışanları yapay zekâ destekli sistemlerle iş birliği yapmaya yönelik eğitin.
4. Yapay Zekâ Etiği ve Uyum Süreçlerini Güvenceye Alın. Yapay zekânın adalet, önyargı ve düzenlemelere uyum açısından izlenmesini sağlayın.
5. Başarılı Projeleri Kurumsal Düzeyde Ölçeklendirin. Kanıtlanmış yapay zekâ uygulamalarını şirket genelinde genişletin.
Kaynak: Sanayi Gazetesi