Türkiye’de serbest bölge kurulması ile ilgili somut girişimler 1980’li yıllarda başlamış olmakla birlikte, bundan önceki çalışmaların tarihi Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar uzanır. 22 Haziran 1927 tarihinde 1132 sayılı ‘Serbest Mıntıka Kanunu’ kabul edilmiş. 17 Mayıs 1976 tarihinde ise 4893 sayılı ‘Şark Halı ve Kilimleriyle Benzerleri ve Hayvan Postları İçin Kurulacak Serbest Yer Hakkında Kanun’ yürürlüğe konulmuştur. Ancak, Türkiye’de serbest bölge konusunda 3218 sayılı Kanundan önce atılan en önemli adımın 21 Aralık 1953 tarihinde kabul edilen 6209 sayılı Serbest Bölge Kanunu olduğu söylenebilir.
Serbest Bölge kurulmasına yönelik kanuni çerçeveyi hazırlamış olan bu kanuna dayanılarak 1956 yılında ‘6209 sayılı Kanunun uygulamada bekleneni vermemesi üzerine mevzuata ilişkin başka girişimler gerçekleştirilmiş ancak, çalışmalar daha çok ülkedeki ekonomik politikaların değiştiği dönem olan 1980’li yıllarda ivme kazanabilmiştir.
2118 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun 15 Haziran 1985 yılında yürürlüğe girmesiyle serbest bölge kurma çalışmalarının hukuki temelleri oluşmuş ve serbest bölgelerin ufku açılmıştır. Bu olumlu atmosfer içinde ilk olarak arazileri ve altyapı harcamaları devlet tarafından karşılanacak olan serbest bölgelerin kurulması çalışması Mersin ve Antalya’da başlatılmış ve bunların sonuçları 1986 yılında alınmıştır.
SERBEST BÖLGE AVANTAJLARI
Kurumlar Vergisi Muafiyeti: Serbest bölgede üretim yapan firmalar, dönem sonunda ödemekle mükellef oldukları kurumlar Vergisi’nden muaftır.
Gelir Vergisi Muafiyeti: Gerçek ve tüzel kişilerin serbest bölgelerde gerçekleştirdikleri üretim faaliyetleri sonucu elde ettikleri kazanç Gelir Vergisi’ne tabi değildir.
Muhtasar Muafiyeti: Serbest bölgelerde üretimin yüzde 85’ini ihraç eden katılımcı firmaların istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler gelir vergisinden müstesnadır.
KDV Muafiyeti: Yurt içinden serbest bölgelere yapılan mal ve hizmet satışı ihracat sayıldığından, söz konusu mallar ve hizmetler değer vergisinden muaftır.
Gümrük Vergisi Muafiyeti: Serbest bölgeye getirilen Türkiye veya AB menşeli ya da buralarda serbest dolaşımda bulunma statüsü değişmediğinden, Türkiye’ye veya AB üyesi ülkelere girişinde gümrük vergisi ödenmez.
Kar Transferi: Serbest bölgelerde elde edilen kar ve iratları Türkiye dâhil istenilen herhangi bir ülkeye, kambiyo mevzuatına uygun olarak, vergilendirilmeden serbestçe transfer edilebilir.
Ucuz Enerji: Serbest bölgelerde elektrik ve yakıt KDV’den muaf olduğu için, ucuz enerji kullanımı mümkündür.