2022 yılı itibariyle büyük bir atılımla gerçekleştirilen ve ülke ekonomisinin bel kemiğini oluşturan OSB, savunma sanayisi ve AR-GE alanında yapılan çalışmalar hızla büyüyor. Dünyanın önde gelen teknoloji merkezleriyle rekabet edebildiğimiz TGB sayısında da ciddi bir büyüme görülüyor. Açıklanan verilere bakıldığında ilk sıralarda yer alan savunma ve havacılık sanayi, makine, otomotiv ve yazılım sektörleri alanına yapılan 2022 AR-GE, inovasyon ve kalkınma yatırımları ise Türkiye sanayisinin büyümesine önemli katkı sağladı.
OSB Alanındaki Büyüme
Organize sanayilerin kurulmasıyla bölgeye artan ilgi sonucunda yatırımcılar tarafından dikkate alınmaktadır. Bölgede fabrikaların kurulması ekonominin canlanmasına yardımcı olurken ülkenin önemli sorunları arasında yer alan işsizliğe de çözüm üretmektedir. Geçtiğimiz senede OSB’lerin sayısı 363 iken 2022’de yapılan yatırım ve devlet teşvikleri sayesinde 379’a ulaştı. Türkiye genelindeki 2 milyon 770 bin kişinin istihdam edildiği OSB’lerdeki fabrikaların sayısı 74 bin 200’e yükseldi. OSBÜK verilerine göre inşası süren fabrikaların sayısı ise 5 binin üzerinde olarak verildi. OSB’lerin toplam parsel sayısı 54 binden fazlayken büyüklüğü ise 100 bin hektara ulaştı. Üretime açılan ve inşaatta olan parsellerin sayısı ise üretimin ve dolayısıyla ihracatında artacağının sinyallerini veriyor.
7,8 Milyar Dolarlık İhracat
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri (TGB) 2001 yılında kabul edilen 469 sayılı kanun ile yasal olarak oluşturuldu. Bu bölgeler ile sanayinin rekabet gücünün artırılmasının amaçlanmasının yanı sıra teknolojik bilginin üretilmesi, ticarileştirilmesi, verimlik ve üretim maliyetlerini düşürmekte yer alıyor. KOBİ’lerin yeni ve ileri teknolojilere uyumunun sağlayarak yabancı sermayenin ülkeye girişinin hızlandırılması da belirlenen hedefler arasındadır. Geçtiğimiz 2021 yılında TGB sayısının 87 olduğu kaydedilirken Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2022 yılının Kasım ayı itibariyle bu sayının 96’ya ulaştığını açıkladı. Toplamda 8 bin 500’den fazla firmanın faaliyet gösterdiği TGB’lerde istihdam edilen kişilerin sayısı 88 bini aşarken bölgelerde tamamlanan proje sayısının 48 bin 617 olduğu da bakanlık verileri arasında verildi. Yapılan tüm çalışmalar sonucunda ihracat 7,8 milyar dolar değerine ulaştı.
Güçlü Ekonomi İçin Destek
Dünya genelinde gerçekleştirilen teknolojilerin Türkiye’ye uyumlu hale getirilmesi ve yabancı sermayeli şirketlerin AR-GE birimlerini yapılandırarak ülkede içindeki yeni teknolojilerin geliştirilmesi amacıyla AR-GE Merkezleri kuruldu. Yenilikçi, nitelikli insan kaynağı ve katma değeri yüksek ürünlerin üretildiği merkezlerin sayısı bu yıl 1248’e ulaştı. Bu merkezlerde 14 bin AR-GE projesi devam ederken 52 bin 176 tane proje tamamlandı. 193 tane yabancı sermayeli firmanın faaliyette olduğu merkezlerde toplam 74 bin 411 kişinin istihdamıyla rekabet gücü yüksek ekonominin oluşmasına destek sağlanıyor. AR-GE çalışmalarının en yoğun şekilde yapıldığı sektörlerin sıralamasında ilk beş şu şekilde açıklandı; makine ve teçhizat imalatı, otomotiv yan sanayi, yazılım, bilgisayar ve iletişim teknolojileri ve tekstil. TÜİK verilerine göre 2021 yılında AR-GE çalışmaları için ayrılan ödenek ve harcamalar 20 milyar 249 milyon TL olarak kaydedildi.
İlk Yerli Elektrikli Araç “Togg”
Resmi olarak 2018 yılında kurulan Türkiye’nin Otomobil Girişim Grubu (Togg), kurulduğu ilk günden itibaren kaydettiği gelişmelerle 2022 yılında da adından sık sık söz ettirdi. Ağustos ayında ekosistemini genişletmek adına SMART-İX ve Etiya yazılım şirketleri ile iş birliğinde bulunan Togg, yapılan iş birliği sayesinde araç içerisinde kullanılacak yazılımları da bir üst seviyeye çıkartmayı hedefledi. İlerleyen dönemde ülke içerisindeki şarj altyapısının oluşturulması noktasında Shell ile anlaşma sağlayan şirket, Trugo alt markası tarafından üretilen şarj istasyonlarını belirlenen Shell istasyonlarında kullanıma sunacağını açıkladı. Togg, böylelikle Türkiye’deki elektrikli araçlar için en önemli ihtiyaçlardan birisi olan şarj istasyonları ağının kurulmasında ilk adımı 2022 yılında atmış oldu. 2020 yılında inşa sürecine başlanan Gemlik Kampüsü ise Cumhuriyetin 99’uncu kuruluş yıl dönümünde yani 29 Ekim 2022 de büyük bir törenle birlikte açıldı. Kampüste ilk yıl 20 bin aracın üretimi planlanırken 2026 yılında yeni modellerle birlikte 100 bin adet üretimin yapılması hedefleniyor. Mart ayında ilk araçların satışa sunulacağını belirten Togg CEO’su Gürcan Karakaş, 2024’ün sonlarına doğru ise Avrupa pazarına girmeyi düşündüklerini açıkladı. Togg hissedarları arasında bulunan TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, Togg’un Avrupa’daki test onaylarının gerçekleştiğini aktardı.
Savunma Sanayisi
Türkiye savunma sanayi alanındaki yönelim, yatırım ve teşvikler sonucunda dünya genelinde adından sıkça söz ettiriyor. Savunma sanayisi ekosisteminin gücünü artırmak için Meclis 11. Kalkınma Planı’nda TSK ve güvenlik güçlerinin ihtiyaçları, yerli teknolojiyi milli imkanlarla karşılamak gibi amaçlar doğrultusunda belirlendi. Önceki kalkınma planında savunma ve havacılık cirosu 6,7 milyar dolarken 2023 yılında 26,9 milyar dolara ve akabinde 2 milyar dolarlık ihracatın da 10,2 milyar dolara yükseltilmesi hedeflendi. Savunma sanayisinde istihdam edilen 44 bin kişi sayısını ise 79 bin 300 kişiye çıkarılması bekleniyor. Bu sektördeki kritik gelişmeler sonucunda ihracat rakamları yüzde 37,4 artış göstererek tüm zamanların rekorunu kırdı. Böylece ihracat performansı 4 milyar 202 milyon dolar değerine ulaştı. İhracatta lider konumda yer alan İHA’lar 871,4 milyon dolar gelir sağladı. Avrupa ve diğer dünya ülkeleriyle yapılan iş birlikleriyle artan ihracat oranları sektörün gelişmesine doğrudan katkı sağlıyor. Milli markalaşma çalışmaları sonucunda Baykar’ın Kızılelma’sı, ASELSAN’ın GÖKER’i, TUSAŞ’ın ATAK helikopterinin yanı sıra HÜRJET’i, Sarsılmaz’ın savaş robotu SARBOT gibi birçok proje hayata geçirilerek katma değer sağladı.
Yenilenebilir Enerjide İlk 5’teyiz
Enerjide dışa bağımlılığı büyük ölçüde azaltan, temiz enerji kullanımı konusunda artan farkındalık, küresel ısınmanın etkilerini azaltma isteği ve küresel ölçekte yaşanan enerji krizi son birkaç yılda yenilenebilir enerjiye yönelim artırıyor. Dünya genelinde 2050 yılına kadar sıfır karbon hedefleyen ülkeler arasında yerini almak isteyen Türkiye de rüzgâr, güneş ve hidroelektrik santrallerinin kurulmasına büyük önem gösteriyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, 2022 değerlendirme toplantısında Türkiye’nin 2022 enerji karnesini açıkladı. Türkiye, yenilenebilir enerji çalışmalarında Avrupa’da 5. dünyada ise 12. sırada yer aldı.
Enerji Faaliyetleri
Türkiye’nin 2022 yılında elektrikte kurulu gücü 103 bin MW ulaştı. 2021 yılında 10 bin 457 olan elektrik üretim tesisi sayısı 2022 Eylül sonu itibarıyla 37 kat artarak lisanslı ve lisanssız olmak üzere 11 bin 142 oldu. Son verilere göre elektrik üretim tesisleri yüzde 80’i özel sektörlerin elinde bulunuyor. Yenilenebilir enerjinin toplam kurulu güç içerisindeki payı yüzde 54 oranına denk geliyor. 103 bin megavatlık kurulu gücümüzün 55 bin megavatını yenilenebilir enerji kaynakları tesisleri oluşturuyor. Yüzdelik dilime göre elektrik üretiminin yüzde 44’ ünü yenilenebilir kaynaklar oluşturuyor.
Rüzgâr Ve Güneş Sistemlerinden Rekor
Türkiye’nin 1990 yılında 16 bin MW olan Türkiye elektrik ve santral toplam kurulu gücü 2022 Ekim ayı itibarıyla 103 bin MW oldu. Akarsu tipi Hidroelektrik Santralleri bu yıl toplam kurulu güç sayısı 8 bin 288 olurken, Güneş Enerji Santralleri (GES) 2022 Kasım ayı sonu itibarıyla kurulu gücü toplam 9 bin 319 MW sayısına ulaştı. Bu yıl 8 bin 482’den 9 bin 308’e çıkan GES sayısı, elektrik üretiminde 1. Sırada yer aldı. 2023’te faaliyete geçmesi planlanan Konya’da bulunan güneş santrali Avrupa’nın en büyük, dünyanın ise beşinci büyük santrali olacak. 2022 yılında Türkiye’nin enerji ihtiyacının yüzde 25’ini karşılayan rüzgâr santralinin kurulu gücü ise 11 bin 365 MW oldu.