Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır
Sanayi üretim endeksi pandemi öncesi döneme göre; Almanya’da yüzde 14,7; İtalya’da yüzde 6,9; Fransa’da yüzde 3,3; İspanya’da yüzde 0,5 aşağıda seyrederken; Türkiye’de yüzde 30,6 yükseldi. İmalat sanayii katma değerinde dünyada 14. sıradayız. İlk 9 aylık ihracatımız geçtiğimiz yıla göre yüzde 4,1 artarak 200 milyar doları aştı. Yüksek teknolojide yüzde 12,7; orta-yüksek teknolojide yüzde 9,9 ihracat artışı kaydettik.
İhracatımız; savunma ve havacılıkta yüzde 39,3, otomotivde yüzde 12,3, gemi sanayiinde yüzde 8,7, demir ve demirdışı metallerde yüzde 6,3, elektrik ve elektronikte yüzde 5,7, mücevherde yüzde 14,3, kimyevi maddelerde yüzde 5,3 yükseldi. Organize Sanayi Bölgelerinde, 250 bin vatandaşımıza istihdam sağlayacak 6 bin fabrikanın inşa süreci devam ediyor. Ar-Ge ve yenilik ekosistemimiz, yüksek teknoloji ve katma değer üreten Türkiye’ye öncülük ediyor.
2002’den bu yana Türkiye’nin Ar-Ge harcamalarını 1,2 milyar dolardan 19,9 milyar dolara yükselttik. Ar-Ge harcamalarının millî gelirimizdeki payı binde beşten yüzde 1,46’ya çıktı. 2002’de 29 bin olan Tam Zaman Eşdeğer Ar-Ge personeli sayımız 310 bini aştı. Sayılarını 2’den 113’e çıkardığımız teknoparklara bugüne dek 13 milyar 670 milyon lira altyapı desteği sunduk.
Teknoparklarda faaliyet gösteren 12 bine yakın girişim, bilgi ile üretimi buluşturarak 15,2 milyar dolar ihracat gerçekleştirdi. Bu girişimlerde istihdam edilen personel sayısı 124 bine, yürütülen proje sayısı ise 98 bine ulaştı. Bin 360 Ar-Ge ve 343 Tasarım Merkezinde 17 bin patent tescil edildi.
Türkiye Yüzyılı hedeflerimize Millî Teknoloji Hamlesi ile yürüyoruz
Tarihimizin en büyük ölçekli teşvik programı HIT-30’da sunduğumuz desteklerle elektrikli araç, güneş hücresi ve biyoteknoloji sektörlerinde 4,5 milyar dolarlık ileri teknoloji yatırımını ülkemize kazandırıyoruz.
30 milyar dolar destek hedefiyle sürdürdüğümüz programda bu yıl 4 yeni çağrıya çıktık. Mevcutta 250 megavat olan veri merkezi kapasitemizi yeni yatırımlarla 2030 yılına kadar 1 gigavata yükselteceğiz. Klasik hesaplamaların ötesine geçen, 156 kübit işlemci gücüne sahip kuantum bilgisayarını ülkemize kazandıracağız. Yapay zekâ işlemci kapasitemizi artıracak, sanayiden sağlığa, finanstan kamu hizmetlerine kadar tüm alanlarda dijital dönüşümü hızlandıracağız. Endüstriyel robot üretimine yönelik yatırımlarla, 2030 yılında sanayimizde 200 bin robotun kullanılmasını sağlayacağız. Merkez Bankamızın 3 yıllık dönemde 500 milyar lira tahsis ettiği Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi Programında; uzun vadeli ve uygun koşullarda finansman imkânıyla stratejik yatırımlar hızlanıyor. Programda bugüne kadar 328 milyar liralık yatırımın önünü açtık.
Hamle Programı’nda bu yıl döngüsel ekonomi, biyoteknoloji ve yeni nesil bilgi teknolojileri gibi alanlarda 69 projeyi daha destekledik. Program kapsamında devam eden 224 yatırım tamamlandığında dış ticaret dengemize yılda 11,4 milyar dolar katkı sağlayacağız.
Elektrikli araçların yaygınlaşmasını sağlamak için sunduğumuz desteklerle şarj bağlantı sayısını 81 ilimizde 36 bine ulaştırdık. Yerli ve millî elektrikli otomobilimiz Togg, üretimine hız kesmeden devam ediyor. Bugüne kadar 75 binden fazla Togg yollara çıktı. Togg, satışa çıktığı günden bu yana elde ettiği yüzde 25’in üzerinde pazar payıyla elektrikli otomobil segmentinde lider oldu. Togg sedan modeli T10F’nin üretimi bu yıl başladı.
İleri teknoloji kapasitesini yükseltecek en önemli unsur, Ar-Ge ve inovasyon ekosisteminin güçlenmesidir. Bu yıl, TÜBİTAK programlarında 190 üniversite ve 3 bin 100 firmanın 10 bin 153 projesine 14,4 milyar lira destek sağlıyoruz. Üniversitelerin TÜBİTAK araştırma projelerinde 17 bin bursiyeri destekledik.
6550 sayılı Kanun kapsamında bugüne kadar 7,2 milyar lira kaynak sağladığımız 12 ulusal araştırma altyapısı; biyotıp ve genom, nano malzemeler, MEMS, astrofizik, güneş enerjisi, raylı sistemler ve finans teknolojilerinde nitelikli araştırmalar gerçekleştiriyor.
Kamu alımlarında ve tedarik zincirinde yerlileşmeyi hızlandıracak yeni Yerli Malı Tebliğimizi yayımladık. Rüzgâr ve güneş enerjisi santrallerinden 5G altyapısına kadar büyük ölçekli projelerde yerlilik düzeyini yükseltiyoruz. Millî Teknoloji Hamlemizin pek çok başarılı projesinde, TÜBİTAK Enstitülerinin imzası bulunuyor.
Yerli ve millî sivil gözetim radarımızın havalimanlarımızda kullanımını yaygınlaştırıyoruz. İlan ettiğimiz 2030 Sanayi ve Teknoloji Stratejisindeki hedeflerimizi gerçekleştirerek Türkiye’yi yüksek teknoloji üretim ve ihracatında lider ülkeler arasına taşıyacağız.
İmalat sanayiinin verimlilik, kapasite ve ölçek ihtiyaçlarını çözerek, kriz ve şoklara karşı dayanıklılığı artıracağız. İmalat sanayi ihracatımızı 2030 yılında 400 milyar dolara çıkaracağız. Ar-Ge harcamalarının millî gelir içindeki payını yüzde 2,2’ye; yüksek teknolojili ürün ihracatımızı 30 milyar dolara yükselteceğiz.
Bir yılda yapılan Türkiye kaynaklı bilimsel yayınların sayısını 2002’den bu yana 9 binden 52 bine yükselttik. Dünyada en fazla bilimsel yayın üreten ülkeler arasında 14’üncüyüz.
Son 23 yıl içinde yıllık yerli patent başvuru sayımızı 414’ten 10 bin 186’ya, yerli patent tescil sayısını ise 73’ten 3 bin 390’a çıkardık. Uluslararası bin 982 patent başvurusuyla dünyada 15’inci, bin 681 marka ve 597 tasarım başvurusuyla 11’inci sıradayız.
Sanayimizin karbon ayak izini azaltmakta kararlıyız
Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası ve Dünya Bankası Grubuyla Türkiye Sanayi Karbonsuzlaştırma Yatırım Platformu’nu kurduk.
Dünya Bankası ile 400 milyon dolar bütçeli Türkiye Sosyal Kapsayıcı Yeşil Geçiş Projesini başlatttık. Bu yıl sonuna kadar mikro ve küçük işletmeler, kooperatifler ve birliklere kalkınma ajanslarımız eliyle 663 milyon lira destek sağlayacağız.
Türkiye Yeşil Sanayi Projesinde;
2 bin 367 KOBİ’nin 9 milyar lira tutarında yeşil sanayi yatırımını KOSGEB eliyle destekliyoruz.
TÜBİTAK ile 842 firmanın yeşil dönüşüm yol haritası hazırlamasını sağladık; yeşil teknolojilere yönelik 217 Ar-Ge projesini destekledik.
Dünya Bankası ile sürdürdüğümüz ‘Türkiye Organize Sanayi Bölgeleri Projesi’nde bu yıl OSB’lerimize 1,8 milyar lira kaynak sağlıyor, 4 altyapı projesini tamamlıyoruz. Önümüzdeki yıl 8,4 milyar lira kaynak ile 33 OSB’de 42 altyapı projesini bitireceğiz.
Yeşil Dönüşüm Programıyla imalat sanayiimizdeki firmaların döngüsel ekonomi, atık yönetimi, kaynak verimliliği, karbon salınımını azaltmaya dönük yatırım projelerine 180 milyon liraya kadar nakit destekler, yatırımların yüzde 40’ına kadar vergi indirimi sağlıyoruz.
Yenilenebilir enerji yatırımlarına sunduğumuz teşviklerle bu yıl 6 bin 30 megavat güneş enerjisi ve 4 bin 615 megavat rüzgâr enerjisi yatırımının önünü açtık. Tasarımını tamamladığımız 600 kilovat gücündeki hidrojen motorunun üretimini yıl sonuna kadar TÜBİTAK RUTE’de gerçekleştireceğiz.
Cumhurbaşkanlığımızın himayesinde gerçekleştirdiğimiz 14 kutup bilim seferinde bilim insanlarımız yürüttükleri 160 projeyle 273 bilimsel yayını literatüre kazandırdı.
Dijital dönüşümle üretimi akıllı, sanayiyi rekabetçi hâle getiriyoruz
İşletmelerimizin verimlilik artırıcı dijitalleşme süreçlerine stratejik teşvikler sunduğumuz Dijital Dönüşüm Programına; 12,5 milyar lira yatırım projesi başvurusu gerçekleşti.
Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasından sağladığımız 300 milyon avro kaynağı KOSGEB eliyle KOBİ’lerimizin dijital dönüşüm projelerine yönlendiriyoruz. 20 milyon liraya kadar 36 ay vadeli kredilere 20 puan finansman ve KGF kefaleti sağlıyoruz.
‘Dijital Avrupa Programı’nda ülkemizden 67 kuruluş 12 projede 13,7 milyon avroluk fona erişim sağladı. Avrupa Dijital İnovasyon Merkezi olarak ülkemizden seçilen 5 konsorsiyum, 9 milyon avro bütçeyle çalışmalarına başladı. Yapay zekâ devrimini fırsata dönüştürecek adımlar atıyoruz.
Güçlü ve tam bağımsız Türkiye’nin yerini uzayda tahkim ediyoruz
Hizmete aldığımız ilk millî haberleşme uydumuz TÜRKSAT 6A’nın ardından yeni haberleşme uydumuz TÜRKSAT 7A ve yüksek çözünürlüklü yeni nesil gözlem uydularımız İMECE-2 ve İMECE-3’ün üretimiyle uzayda varlığımızı güçlendireceğiz.
Millî gözlem uydumuz İMECE için geliştirdiğimiz yüksek çözünürlüklü elektro-optik kamerayı ihraç ederek küresel uydu sistemleri pazarında üretici ülkelerden biri olduk.
Ülkemizde yeni uzay girişimlerinin filizlenmesini hızlandıracak Uzay Teknopark’ını ODTÜ ile kuruyoruz. 4 metre ayna çaplı teleskoba sahip Doğu Anadolu Gözlemevi’ni bu yıl Erzurum’da hizmete aldık. Uzay teknolojilerinde faaliyet gösteren 20 Ar-Ge merkezinde ve teknoparklardaki 290 girişimde 23 bin 31 kişinin istihdamını destekliyoruz. Millî Uzay Programı’nın ilanından bu yana uzay ve havacılık alanında 25 binden fazla bilim insanı, araştırmacı ve gencimizin yer aldığı projelere katkı sunduk.
Ülkemizin uzaya bağımsız erişimi ve büyüyen uzay ekonomisinden daha fazla pay alabilmek hedefi doğrultusunda, uluslararası iş birliğiyle bir uzay limanı inşa ediyoruz. En büyük küresel uzay etkinliği olan Uluslararası Uzay Kongresi’ne, 5-9 Ekim 2026 tarihlerinde Antalya’da Türkiye Uzay Ajansı olarak ev sahipliği yapacağız.
Yatırım teşvikleri
Türkiye Yüzyılı hedeflerimize bizi eriştirecek yatırımları hızlandırmak üzere yeni teşvik sistemimizi bu yıl uygulamaya başladık.
İstihdam teşviklerimizi sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksine göre altı kademede uyguluyoruz. 6. Bölge illeri, Cazibe Merkezleri Programındaki iller ve depremden çok yoğun etkilenen 65 ilçedeki yatırımlara istihdam desteklerimizin süresini 14 yıla kadar uzattık.
Sanayi tesislerinin özellikle Marmara Bölgesinden, diğer Anadolu şehirlerine taşınmasını amaçlıyoruz. Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi Programı’nda stratejik ve teknolojik yatırımları hızlandırırken, illerin potansiyelini harekete geçirecek yerel kalkınma odaklı projeleri de güçlü şekilde teşvik ediyoruz. 2025 yılının ilk on ayında sunduğumuz teşviklerle 1 trilyon 170 milyar lira yatırımın önünü açtık. 270 milyar liraya yakın yatırım büyüklüğüne sahip ve 15 bin nitelikli istihdam oluşturacak 13 büyük ölçekli ve yüksek katma değerli yatırıma proje bazlı devlet desteği sunduk.
Son bir yılda doğrudan uluslararası sermaye yatırımları bir önceki yıla göre yüzde 46 artarak 15 milyar 616 milyon dolara erişti.
Kaynak: Haber Merkezi