Türk havacılık tarihine adını altın harflerle yazdıran Vecihi Hürkuş, İstanbul’da 18 Ocak 1896’da doğdu. Gönüllü katıldığı Balkan Savaşı’ndan sonra İstanbul Ordu Kumandanlığı tarafından Beykoz Serviburun’daki esir kampına kumandan yapıldı. Hayali olan tayyareciliğin eğitimini almak için Tayyare Makinist Mektebi’ne giden Hürkuş, mezun olduktan sonra 1. Dünya Savaşı’nda Bağdat Cephesi’ne makinist olarak gönderildi. 2 Şubat 1916’da bir uçak kazasında yaralanan Hürkuş, iyileştikten sonra Yeşilköy’deki Tayyare Mektebi’nden pilot diplomasıyla mezun oldu.
RUSLARA ESİR DÜŞTÜ, YÜZEREK KURTULDU
1918 yaz başında Yeşilköy’de konuşlanmış bulunan 9. Harp Tayyare Bölüğü’nde görev alan Vecihi Bey, Ruslara esir düştükten sonra kaçarak yurda dönmeyi başarmıştır. Nargin Adası’ndan yüzerek İran üzerinden kaçan Vecihi Bey, Türkiye’ye dönerek bölüğe katılmıştır. Bölükte görevliyken bir av uçağı tasarımı üzerinde çalışmaya başlayan Vecihi Bey, tasarımının tamamlanmasını beklerken Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanmasıyla projenin yarım kaldığını görmüştür.
TÜRKİYE’NİN İLK SİVİL UÇAĞINI ÜRETTİ
Yeni uçak model ve tiplerini tasarlamaya devam eden Hürkuş, Kadıköy’de bir keresteci dükkanı kiraladı ve burada üç ay içinde “Vecihi XIV” uçağını imal etti. Bu iki kişilik, tek motorlu spor ve eğitim uçağı ilk uçuşunu büyük bir kalabalık ve basın topluluğu karşısında 27 Eylül 1930’da Kadıköy’ün Fikirtepe semtinde gerçekleştirdi. Vecihi XIV, Türkiye’nin ilk sivil uçağı, kendisinin de ürettiği ikinci uçak oldu. Bu başarı, Türk havacılık tarihinde önemli bir dönüm noktası oldu ve Hürkuş’un yetenekleri ve cesareti tüm Türkiye tarafından takdir edildi.
Vecihi XIV, tasarımındaki yenilikçi özellikleriyle dikkat çekti ve Türk havacılık sanayiine büyük bir ivme kazandırdı. Hürkuş’un bu başarısı, genç pilotlara ilham verirken Türkiye’nin ulusal havacılık sektörünün gelişimine de büyük katkı sağladı. Hürkuş’un uçak tasarımındaki yaratıcılığı ve azmi, Türk havacılık tarihinde unutulmaz bir yer edinmiştir.
HÜRKUŞ HAVA YOLLARI
Vecihi Hürkuş, 1947’de 5 arkadaşıyla havadan zirai ilaçlama yapmak üzere “Türk Kanadı” şirketini kurdu. 29 Kasım 1954’te ise Hürkuş Hava Yolları’nı hayata geçirdi. Bankadan kredi çekerek 8 tayyare satın alan Hürkuş, uçuş izni alamadı. Uzun uğraşlar sonucu bazı koşullarda uçuş müsaadesi alabilen Hürkuş’un bir süre sonra önce uçuşları kısıtlandı, sonra tamamen men edildi.
Uçakları meydanda bırakılınca maddi zarara uğrayan Hürkuş, elinde kalan son uçağı “TC-ERK”i Maden Tetkik Arama Enstitüsünün emrinde kullandırıp Güneydoğu Anadolu’da toryum, uranyum ve fosfat arama çalışmaları yaptırdı. Anılarının devamını yazdığı dönemde beyin kanaması geçirip komaya girdi ve 16 Temmuz 1969’da hayata gözlerini yumdu.
Kaynak: Sanayi Gazetesi