Doluluk oranlarının yüksek olduğu organize sanayi bölgelerinde kira artışlarında talep önemli bir etken olarak açıklandı.
Sanayi gazetesinden Sevgi Pilgi’nin haberine göre; Sanayiye yönelik artan talepler hem arsa satış değerleri hem de fabrika kira değerlerinde artışı beraberinde getirdi. OSB’lerde yıllık ortalama kira artışları yüzde 102 seviyesine çıktı. İstanbul ve çevresinde faaliyet gösteren sanayiciler kira artışı ile ilgili görüşlerini dile getirdi.
YILLIK ENFLASYON ORANININ ÜZERİNDE
Artışlarda başı çeken iller arasında; Malatya, Konya, Antalya, Eskişehir ve Sakarya yer alıyor. Kira artışları yıllık enflasyon oranının üzerinde gerçekleşti. Fabrika kiralarındaki artışta arsa tahsislerinin tamamlanmasıyla birlikte sınırlı fabrika arzı ve talep artışı oldu. Marmara Bölgesi’nde Kocaeli ve Sakarya illerinde yüksek artış görüldü. İç Anadolu Bölgesi’nde Konya ve Eskişehir’de oluşan talep artışına istinaden kira artış oranı yüzde 130’un üzerinde gerçekleşti. Malatya’da deprem sonrasında artış kaydedildi. Eskişehir ve Sakarya illerinde de kira bedellerinde yüksek artış görüldü. İstanbul, Samsun, Adana ve Ankara illerinde ise bir önceki yıla göre sınırlı bir artış gerçekleşmişti.
OSB’LERE TALEP ARTIŞ GÖSTERDİ
OSB’lerdeki arsa değer artışları yıllık ortalama yüzde 92 olarak kaydedildi. Yıllık arsa değer artışlarında Eskişehir, İzmir, Antalya, Manisa ve Ankara ön plana çıkarken Kocaeli ve Sakarya dışındaki tüm bölgelerde enflasyonun üzerinde bir artış gerçekleşti. Arsa değerlerini, doluluk oranının yüksek olması, sınırlı arsa arzı ve talep artışı olumlu etkilemekte. Arsa değer artışlarında İzmir, Manisa, Antalya, Ankara ve Eskişehir gibi illerde talep artışı fazla iken, İstanbul ile çevresinde ortalamanın altında artışlar gözlemlendi. İzmir’de, bir önceki yıl olduğu gibi, doluluk oranlarının düşük olmasına karşın gözlemlenen güçlü kira artışı bölgeye talep artış gösterdi. OSB’lerdeki kira artışı ile ilgili fikirlerini dile getiren sanayicilerden bazıları kiraların fahiş oranda artığını söylerken bazıları da yatırımların da arttığının görmezden gelinmemesi gerektiğini söyledi.
ÇOK YÖNLÜ BAKILMASI GEREKİYOR
Kira oranlarındaki yükselişin yanında yatırım faaliyetlerinde de artış olduğunu ifade eden Kocaeli Gebze (İMES) Makine İhtisas OSB Bölge Müdürü Onur Kesici, “Bugün siz bir sanayi parseli veya bir fabrika yapmaya kalksanız kiraların dönüş süreçleri 25 yıllara dayandı. Dolayısıyla bugün kiraların yatırım faaliyetleri dikkate alındığında çok yükseldiği kanısındayım. Gayrimenkul fiyatları inanılmaz derecede arttı. Bundan OSB’lerin etkilenmemesi söz konusu değil tabi. Bugün Türkiye’de sanayi parsel üretme zorluluğu var. Bir OSB oluşmak için yatırım süreleri, süreç içerisinde kamulaştırmalar, arazi fiyatlarındaki değişiklikler dikkate alındığında, üzerine alt yapı maliyetleri de eklendiğinde zaten sanayi parseli bulma zor bir hale geliyor. Talep çok, arz kısıtlı ve fiyatlar artıyor. Bunlar göz önüne alındığında fiyatların aslında çok da artmadığını düşünüyorum. Sanayide çok fazla kira tespit davası var. Benim şahsi görüşüm burada Tefe-tüfe’ye bağlanan kira artış oranları, Tefe-tüfe’nin belli kurumlarca da sorgulanıyor olması vs. artış hızının çok da yaşanmadığını gösteriyor. Yatırım faaliyetleri dikkate alındığında kira oranlarının yatırım maliyeti kadar artmadığını düşünüyorum. Tabi kira fiyatları çok yüksek ama yatırım maliyetleri de çok yüksek. Yaşananlara 2 perspektiften de bakılması gerekiyor” açıklamalarında bulundu.
KİRACILARLA MAL SAHİPLERİ DAVALIK OLUYOR
Olayların mahkemelerin çözebileceği bir boyuta geldiğini vurgulayan Gebze Plastikçiler OSB Bölge Müdürü Murat Üstüntürk ise, “Uzun zamandır kiracılık yapanlar, kira artışlarından dolayı bazılarının mal sahipleriyle kira konusunda mahkemelik olduğunu biliyoruz. Kimisi artırdığı rakamı beğenmiyor. Bizim bir standart koyma durumumuz yok. Biz sadece kiralamaların resmi onayını veririz. Onun dışında kiranın ne kadar olacağıyla ilgili bizim bir yönlendirmemiz söz konusu değil. Yenilerde çok sıkıntı yok ama eskiden süregelen 5-10 yılı dolduran kiracılarla mal sahipleri arasında davalık olma söz konusudur. Bunu ya mahkeme çözmeli ya da devlet kira artışı sınırı koymalıdır. Bu bizim yapabileceğimiz bir şey değil. Bu mal sahibi ile kiracı arasındaki bir durumdur. 5. yılını dolduran tüm OSB’ler mahkemeden tespit kararı ile şu kadar kira istiyorum der. Bu ekonomi herkesin belini büküyor. İnşallah bunlar bir an önce çözülür de sanayici de işine bakar” ifadelerine yer verdi.
OSB ALANLARI DESTEKLENMELİ
İstanbul’da sanayici olmanın bir avantajı olduğu gibi bir bedelinin de olduğunun altını çizen İstanbul Tuzla Kimya Sanayicileri OSB Bölge Müdürü Kemal Baltepe, “Sonuçta bir mega şehirden bahsediyoruz. Kimya sektörüne yatırımcılardan inanılmaz bir talep arttı. Taleppatlaması da otomatikman fiyatlara yansıdı. Bunun nedeni; arz talep dengesi bağdaşıyor. Bunun çözümü de İstanbul’da yeni Organize Sanayi Bölgeleri alanlarının desteklenmesi, genişlemesi mevcut OSB’lerin genişletme şanslarının artılmasıdır. O zaman bir çözüm üretilir. İstanbul’da çok fazla yer yok zaten. Sanayi Bölgelerine büyüme fırsatı tanınırsa büyük çapta OSB’lerin sorunlarına çözüm sağlanmış olur diye düşünüyorum” dedi.
Başka bir sanayici de “Kiralamada yasanın ön gördüğü bir limit var, onun uygulanması gerekiyor. Bizler kanunun öngördüğünü uyguluyoruz. Ama mal sahibi ile kiracı arasında sorunlar olabiliyorsa biz onlara müdahil olamıyoruz. Bu durum kısmen sanayicileri olumsuz bir şekilde etkiler”şeklinde konuştu.
OSB RADARI İLE ARSA ÖNERİSİ
İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, arsa bulamayan sanayiciler için harekete geçtiklerini belirterek, şunları söyledi: “Sanayi sektöründeki yatırımların arazi ve finansmanla desteklenmesi gerekiyor. İstanbul’da sanayi arsası konusunda bir çalışma yaptık. İstanbul’da sanayi arsası satın almak artık çok kolay değil. Var olan çok pahalı. Biz bütün Trakya’yı, Çanakkale, Bursa, Sakarya ve bütün çevredeki Organize Sanayi Bölgelerini canlı izleyen, OSB radarı gibi çalışacak bir sistem kurguluyoruz. OSB’lerle ilgili sanayi arsaları sorunu İstanbul’da çok büyük sorun. Yaptığımız çalışmada İstanbul’un etrafındaki OSB’lerin yer aldığı bir proje hazırlayacağız. Bize gelip, ‘arsa bulamıyorum’ diyen üyelere yardımcı olacağız. Hangi OSB’de boş yer bulunduğunu, fiyatının ne kadar olduğunu, OSB’leri taradığımız bu çalışmayla ortaya koyacağız” diye ifade edildi.